زندگی اسلامی در زندگی قرآنی معنا مییابد
به نقل از خبرگزاری ایکنا1399/7/10کد خبر 139973895015
امروزه مفهوم «سبک زندگی اسلامی» مورد توجه بسیاری از صاحبنظران و پژوهشگران قرار گرفته و اشاره به سبکی از زندگی دارد که منبع اصلی استخراج آن کتاب الهی است. به تعبیر علامه مجلسی زندگی اسلامی در زندگی قرآنی معنا مییابد.
(تصویر شماره 1)به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، سبک زندگی به عنوان مجموعه ای از الگوهای رفتار فردی و اجتماعی، برآمده از نظام معنایی متمایزی است که یک فرهنگ در یک جامعه انسانی ایجاد می کند. با اینکه سبک زندگی از دهه 1990 میلادی مورد اقبال بیشتری قرار گرفت، اما می توان گفت تمام اجتماعات انسانی، از ابتدای تاریخ تاکنون دارای سبک زندگی خاص خود بوده و از الگوهای رفتاری متناسب با شاخص های فرهنگی برخوردار بوده اند.
براساس چنین رویکردی، بحث از سبک زندگی و الگوهای نظام مند رفتاری، بحث تازه ای نیست و حتی در محافل و مجامع دانشگاهی نیز این مبحث در قالب موضوع های کلی تر مانند فرهنگ و تمدن، دارای قدمت طولانی است. با این توصیف، جای پرسش دارد که چرا اکنون سبک زندگی تا این حد اهمیت یافته و نیز توجه بسیاری را به خود جلب کرده است، واقعیت آن است که اقتضای زندگی جوامع مدرن و متکی بر فرهنگ و تمدن غربی، به تدریج الگوهای خاصی را برای زندگی و رفتار ارائه کرده است.
به زعم اندیشمندان علوم اجتماعی، در یک قرن گذشته، شرایط جدید کار، تولید، انباشتگی کالاهای مصرفی و همچنین فراهم آمدن زمان فراغت بیشتر برای بخش زیادی از اقشار جامعه، نشانه ای از تحول عمیق اجتماعی و فرهنگی بوده است و شرایط نوین، الگوهای رفتاری تازه ای را در زمینه کار و فعالیت، مصرف و شیوه های گذران اوقات فراغت می طلبد که می توان آنها را در قالب عنوان کلی سبک زندگی بررسی کرد. به همین دلیل، امروزه اصطلاح سبک زندگی در ادبیات علوم اجتماعی، پیوندی تنگاتنگ با مجموعه ای از مفاهیم مانند فرهنگ، جامعه، رفتار، اخلاق، عقیده، شخصیت، هویت، طبقه اجتماعی، سلیقه و نیاز دارد. حاصل این رویکرد نیز خواسته یا ناخواسته، تلاشی گسترده برای معرفی، ترویج و تثبیت سبک خاصی از زندگی خواهد بود که خاستگاه آن، فرهنگ غربی و عقبه معرفتی آن است. سبک زندگی در نگاه کلی، به الگویی منحصر به فرد از ویژگی ها و عادت های رفتاری انسان در زندگی روزمره و موقعیت های اجتماعی اشاره دارد.سبک زندگی اسلامی؛ از سبک های مهم و تاثیرگذار در زندگی افراد
بنابراین می توان انتظار داشت که سبک زندگی اسلامی نیز از سبک های مهم و تاثیرگذار در زندگی افراد و در جوامع گوناگون است، به ویژه در عصر حاضر که کاستی های سبک زندگی غیردینی و مادی بر همگان روشن شده است. امروزه مفهوم «سبک زندگی اسلامی» مورد توجه بسیاری از صاحب نظران و پژوهشگران قرار گرفته و اشاره به سبکی از زندگی دارد که منبع اصلی استخراج آن کتاب الهی است. به تعبیر علامه مجلسی زندگی اسلامی در زندگی قرآنی معنا می یابد. در واقع، سبک زندگی اسلامی شیوه ای از زندگی بر مبنای عملی است که در جهت عمل به قوانین الهی انجام شود. در این سبک زندگی به آموزه های اسلامی و کلیت اسلام نگاه شده و با زندگی افراد و تمام ابعاد آن مرتبط است. در سبک زندگی اسلامی، زندگی انسان یک زندگی دنیا و آخرتی است، به این معنا که دنیا و آخرت را با هم و در کنار یکدیگر دارد، یکی مکمل دیگری و یکی فرضیه ساز دیگری است.
بنابراین مسائل و پرسش هایی درباره انواع الگوهای بومی، سنتی و مدرن سبک زندگی، تغییر الگوها و کم و کیف پاسخگویی الگوهای موجود یا در دسترس جامعه به نیازها و خواسته های گروه های مختلف سنی، جنسی و... مطرح است.
در جامعه ایرانی نیز سبک های فراوان و متفاوتی از سبک زندگی وجود دارد که هر یک متأثر از الگوها یا مراجع مختلفی است. از جمله الگوهای مهم و نافذ که در زمره الگوی سنتی قرار می گیرد، سبک زندگی دینی یا اسلامی است که به سبب قوت حضور دین در همه جوامع از جمله جامعه ایرانی و نقش منحصر به فرد دین در ثبات، نظم و حفظ ارکان اخلاق اجتماعی، جایگاه مهمی دارد. بنابراین توجه دراین باره و اندیشیدن درباره امکان ارائه الگوی زیست مسلمانی یا به تعبیر دیگر «حیات طیبه» در دنیای امروز ضرورت و اهمیت دارد.آموزه های دین؛ ابزار جامع هدایت و راهبری بشر
آموزه های دین به عنوان ابزار جامع هدایت و راهبری بشر، در بسیاری موارد حاکم بر ارزش ها، باورها و هنجارهای لازم برای جهت دهی و الگوبخشی به رفتار و کنش انسانی است. در واقع محدود نکردن دین به فهم زمانی خاص، اعتقاد به تکامل فرهنگی و سهیم بودن اراده انسان در آن و تبیین درست ارتباط میان فرهنگ متغیر و دین ثابت، ما را به این دیدگاه رهنمون می کند که دین و آموزه های دینی می تواند بخش مهمی از خاستگاه جامعه بشری را تشکیل دهد. پس در یک رابطه طولی، دین، فرهنگ جامعه را شکل می دهد و فرهنگ نیز به نوبه خود، نظام و ساختار خاصی را برای زندگی فردی و اجتماعی تعریف می کند.
این ساختار به عنوان سرچشمه و خاستگاه مجموعه درهم تنیده ای از الگوهای خاص برای زندگی، یک کل منسجم و متمایز را در قالب سبک زندگی پدید می آورد. البته سبک زندگی نیز به توسعه و نفوذ نظام معرفتی مبتنی بر آموزه های دینی یاری رسانده و تمایل ها و ترجیح های برآمده از فرهنگ دینی را بارور می کند. فرآيند شكل گيري و تغيير در سبك زندگي به هيچ عنوان ساده نيست.
عوامل بسياري موجب پديدآيي يك سبك و سپس اوج گيري يا نزول و خاموشی يك سبك در زندگي و اجتماع مي شوند. اين عوامل تا حدودي خارج از كنترل دولت هاست و به شدت تحت تأثير تغييرات فرهنگي، اجتماعي و تحولات در انگيزش ها، رجحان ها و الگوهاي رفتاري تك تك افراد يك جامعه است. سبك زندگي هر چند ابتدا، موضوعی مبتني بر انتخاب هاي فردي و متكي بر هويت هاي شخصي است، اما آن را به ویژه در مرحله عمومی شدن نمی توان بي توجه به بافت اجتماعي و فرهنگي مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.
محققان می گویند، در سطح خرد شخصيت و خصوصيات زيستي و رواني فرد، خانواده، دوستان، مدرسه، دانشگاه و دین بر زندگي روزمره و سبك و شيوه زندگي فرد اثرگذارند. در سطح كلان فضاي زندگي در شهر و جهان پیرامون، رسانه ها، فضاي پر تحرک اجتماعي و سياسي و جو فرهنگي جامعه بر سبك زندگي و تغييرات آن مؤثر واقع مي شود.
روند شکل گیری و نفوذ سبک زندگی این چنین است که از يك سو، تك تك افراد جامعه سبكي را برمي گزينند و بر آن اصرار مي ورزند تا تبديل به يك هنجار شود و از ديگر سو به محض اين كه سبكي به هنجار تبديل شد و قدرت گرفت با فشار جامعه را با خود و روش خود همراه مي کند تا اینکه در اثر تحولات فردی و اجتماعی، سبکی دیگر به تدریج قدرت می گیرد و سبب خاموشی و مرگ سبک دیگر یا جایگزین آن می شود. در این میان، کنش و رفت و برگشت مستمر میان فرد و جامعه، به تدریج سبک هایی را برپا می کند و گسترش می دهد و نیز در مقابل سبک هایی را به زیر می کشد و به فراموشی می سپارد.دوران طلایی زندگی امام رضاﷺ در ایران می تواند کارگشا باشد
بنابراین، برای ارتقای کیفی و نیز کمی مبحث سبک زندگی محققان در زمینه تبیین سبک زندگی اسلامی براساس متون قرآنی و نیز زمینه های نفوذ سبک زندگی غربی و امکان مقابله با آن را در پژوهش های خود مدنظر قرار دهند که در این مورد بررسی دوران طلایی زندگی امام رضاﷺ در ایران به دلیل تعاملات فرهنگی خاصش می تواند بسیار کارگشا باشد.
ناگفته پیداست که «امکان» و «تحقق» این شرایط منوط به در نظر گرفتن واقعیات و شرایط عینی اجتماعی فرهنگی جامعه ایرانی خواهد بود. از جمله این شرایط، انطباق و نزدیک کردن مشکل اصلی برای تعمیق و تعمیم الگوی اسلامی سبک زندگی، با تنوع دینداری در جامعه ایران است. برای حل این مسئله یا مشکل شاید گفتمان احیاء و نیز روشنفکری دینی که در آثار عده ای از روشنفکران دینی بیان شده است، توانایی پاسخگویی به سبک زندگی دینی را داشته باشد و آن نیز به واسطه نفوذ و پایگاه اجتماعی آثار روشنفکران دینی در جامعه ایرانی امکان پذیر می شود، هرچند که در این آثار اغلب گرایش های معنوی اخلاقی بیشتر شده است.
منابع:خطیبی، حسین و ابوالفضل ساجدى (1392)، «مروری بر شاخص های سبک زندگی اسلامی»، ماهنامه معرفت، سال 22، شماره 3:25-13.کجباف، محمدباقر(1390)، رابطه سبک زندگی اسلامی با شادکامی و رضایت از زندگی، ماهنامه علمی تخصصی صدای جمهوری اسلامی ایران. سال11 ،شماره70 :29-22.شریعتی، سید صدرالدین(1392)، درآمدی بر سبک زندگی اسلامی در آیات و روایات، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، سال چهار، شماره13 :10-1انتهای پیام
اخبار مربوط به (سبک زندگی) را دنبال کنید:
برادرکشی در فسا یک خانواده را عزادار کرد
سادهترین راه برای حفظ سلامتی چیست؟
برای حفظ سلامت بهتر است پیاده روی کنید
واژه شناسی این خبر (سبک زندگی): ▲
سبک زندگی را فرهنگ آکسفورد، «راههای گوناگون زندگی فرد یا گروه» میداند. فرهنگ لانگ من، آن را «راه یا سبکی برای زیستن» میخواند. از نظر آسا برگر سبک زندگی مد یا حالت زندگی فرد میباشد. سوبل سبک زندگی را «هر شیوه متمایز، اما قابل تشخیص زیستن» تعریف کردهاست. سبک زندگی واژه فراگیری است که از سلیقه فرد در زمینه آرایش مو و لباس، سرگرمی و تفریح، کار و شغل، هنر و غیره، همگی را شامل میشود.
(واژه سبک زندگی از دانشنامه آزاد ویکیپدیا)