وقت آن نرسیده که فارسی را واقعا پاس بداریم؟
به نقل از خبرگزاری کتاب ایرانکد خبر 13996984621399/6/27
خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) -حسن ذولفقاری: روز شعر و ادب را گرامی می داریم، درحالی که حال این زبان و ادبیات آن خوب نیست. چون: دانش آموختگان بیکارند و بی انگیزه و در این میان برخی عملکردهای بی خردانه نیز مزید بر علت می شود. مثل نمونه تازه آن طرح همسطح دانستن سطوح دو و سه حوزوی با دانش آموختگان این رشته و تقدم استخدام آنها بر متخصصان ادبیات!
از دیرباز یکی از مشکلات درس زبان و ادبیات آن بود که تصور می شد هرکس قادر به تدریس آن است؛ بنابر این در صورت وجود کمبود معلم ادبیات یا معلمان بیکار سایر دروس، این درس را همه معلمان تدریس می کردند و البته اکنون نیز این سنت ناصواب ادامه دارد. حال گل بود به سبزه نیز آراسته شد. اکنون سطوح 2 و 3 حوزوی نیز بدون نیاز به داشتن تخصص در حوزه زبان و ادبیات فارسی و گذراندن دروس کاملا تخصصی می توانند در شرایط مساوی به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآیند. این یکی دیگر از شگفتی ها و رفتارهای تبعیض آمیز و غیرعلمی و غیرکارشناسی دو نهاد مسئول تهیه این راهنما و سکوت وزارت آموزش و پرورش و البته ناشی از تفکر پشت این برنامه و نتیجه دریافت نادرست از رشته زبان و ادبیات فارسی است.
با پذیرش زیاد دانشجویان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه های آزاد، پیام نور و غیرانتقاعی سطح این رشته را نازل و ارج آن را زایل کرده ایم. حالا همه یک مدرک بی محتوا در دست دارند و اگر بخواهیم شعری را از رو بخوانند نمی توانند. این رشته را به سمن بخس فروخته و به حراج گذاشته ایم. مراکز پژوهشی و کاربردی ادبیات عملاً تعطیل است و آنچه به نام رساله و پایا ن نامه نوشته می شود، پایان نامه ادب و شعر و درک ادبی است. بودجه های پژوهشی تقریبا به صفر رسیده و پژوهش های بنیادی انجام نمی شود. اگر استادان بزرگ با همت خود کاری کنند، کنند اگر نه بهایی به کارها داده نمی شود.
آموزش در دانشگاه ها به خصوص از نوع غیردولتی افت کرده و واقعا در سطح و شأن این رشته نیست و دانشجویان از سطح دانش بالایی برخوردار نیستند. هرسال تعداد دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی بیشتر و درک و دانش آنها کمتر می شود. کتابهای درسی ادبیات دبیرستان ها هم حال خوشی ندارد. انتخاب های ناصحیح و دسته چندم از گنجینه غنی ادبیات ملی، بی برنامگی، عدم تازگی و سرزندگی، ترجیح منافع سیاسی و حزبی بر منافع ملی، ناویراستگی و ضعف سندیت علمی، بی بهرگی از نظرات متخصصان، نفی اصل لذت آفرینی، کاهش حجم کتاب ها به دلیل کاهش ساعات درسی و بسیاری عوامل دیگر کتاب ها را از اعتبار انداخته است. همان ها که روزی با فروزان فرها و شفیعی ها و همایی ها و خانلری ها و انوری ها نوشته می شدند اکنون باید با نظارت از ما بهتران و رای صلاحدید آنان نوشته شود. این عوامل، به گواهی نقدهای فراوان در مطبوعات و نشریات علمی، باعث شده است کتاب های درسی وجاهت علمی خود را از دست بدهد.
کرسی های زبان فارسی نقش بسیار مهمی در ترویج و اشاعه زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی در جهان داشته و دارند. حال این کرسی ها با نوسانات ارزی و سیاسی و کرونا و... تعطیل و استادان اعزامی بازگشته اند. دیر نیست که چراغ این کرسی ها بر اثر بی توجهی مسئولان رو به خاموشی رود.
وضع زبان فارسی در فضای مجازی و رسانه های ملی و مطبوعات خوب نیست. امروزه فضاهای مجازی دچار برخی آسیب های زبانی و ادبی هستند؛ ازقبیل آمیختن زبان شعر و نثر شاعرانه با زبان معیار علمی، یکسان نبودن سبک نوشتاری؛ کاربرد وسیع شکسته نویسی، آشفتگی رسم الخط و دخالت سلیقه های شخصی و بدعت گذاری رسم الخطی، وجود غلط های املایی بی شمار؛ مبهم بودن جملات به دلایلی چون نامعلوم بودن جای ضمیر، حذف های نابه جا، جملات مرکب و طولانی، بی توجهی به معنای دقیق واژگان، نشاندن اجزای جمله در جای نامناسب و به جای هم و تأثیر پذیرفتن بیش ازحد از زبان محاوره؛ راه یافتن واژگان بیگانه، مخفی؛ انتقادهای شدید و تندِ خارج از قواعد نقد و ادب؛ چاپ اشعار ناپخته و آثار غیرتکنیکی داستان نویسان و پژوهش های عامه پسند. ازآنجاکه فضای مجازی و شبکه های اجتماعی دردسترس همه است، به طور طبیعی هر نوع ادبیات و فرهنگی در آن راه پیدا می کند.
همه این مصائب و مصائب دیگر در حالی گریبان این زبان و ادبیات آن را گرفته است که در تقویم ملی جز روز شعر و ادب که با نام شهریار گره خورده، روز زبان فارسی(25 اردیبهشت) هم داریم که با نام فردوسی عجین شده است. هزاران دیوان شعر و متون غنی و مفاخر و ادبای عالی مقدار پشتوانه این روز و این افتخار هستند. اما آیا این نام در تقویم زبان ما را غنی و ادبیات ما را پرافتخارتر می کند؟ امروز چه کرده ایم که باید بر خود ببالیم؟ آیا ما میراث داران خوبی بوده ایم؟ ما فرزندان خلف فردوسی و بیهقی و سعدی و حافظ و ... بوده ایم؟ حرمت این زبان و ادبیات چندین قرن آن را پاس داشته ایم؟ بی شک نه. نه ما و نه مسئولان و حاکمان و نه نهادهای مسئول نتوانسته اند آنچنان که باید و شاید زبان نیاکان و میراث ادبی پدران را پاس بدارند. آیا وقت آن نرسیده که به خودآییم و به جای این دو روز، چند دقیقه اما با نیت درست و اندیشه راست و به دور از تبلیغات به این میراث ابدی ادبی بیندیشیم و فارسی را واقعا پاس بداریم.
