احیای فاطمیه(س) آثار پربرکتی برای جامعه دارد

(تصویر شماره 1)به گزارش ایکنا از قم، متن سخنان آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی به نقل از روابط عمومی مرکز فقهی ائمه اطهارﷺ به شرح زیر است:

بسم الله الرّحمن الرّحیم

الحمدلله رب العالمین و صلى الله على سیدنا محمد و آله الطاهرین

اول کسی که برای حضرت فاطمه زهراﷺ مرثیه خوانی کرد و روضه خواند خود امیرالمؤمنینﷺ بود؛ چون این ایام مصادف با شهادت حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است در این رابطه لازم است چند جمله ای بیان کنم. خدا را شکر در این دو دهه اخیر در حوزه مقدسه علمیه قم، مراجع بزرگ خصوصاً مرحوم والد ما حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ محمدفاضل لنکرانی(رضوان الله تعالی علیه) اهتمام ویژه ای برای احیای فاطمیه مبذول داشته و قدم های بزرگی را برداشتند، خصوصاً پیام های مهمی که صادر کردند، به طوری که مرحوم والد در وصیت نامه خود فرمودند یکی از کارهایی که در این عالم انجام دادم و در عالم قبر و قیامت به آن امیدوار هستم پیام هایی است که در مورد احیای فاطمیه و عزاداری آن حضرت داده ام.

بحمدالله آرام آرام مراسم فاطمیه تثبیت شد و امروز هم بر من و شما و همه طلاب لازم است که این امر را پیگیری کنیم و در هر سال بتوانیم با ابعادی از شخصیت بی نظیر این بی بی، حسب آنچه در آیات و روایات وارد شده آشنا شده و در درجه اول معرفت خود را نسبت به حضرت زیادتر کرده و در درجه بعد آن را برای مردم بیان کنیم. من هنوز معنای این روایت «وَ عَلَی مَعْرِفَتِها دارَتِ الْقُرُونِ الاُولی» را نفهمیدم چیست! به نظرم مثل همان تعبیر به لیلة القدر که فرموده اند فاطمه زهراﷺ لیلة القدر است، از الفاظی است که معنایش برای ما مجهول است. البته نه معنای تحت اللفظی اش، بلکه حقیقت آن، که خداوند به پیامبرش نیز می فرماید «وَ ما أَدْراكَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ»[1] حقیقت حضرت مثل حقیقت شب قدر مجهول است، اینکه فرموده اند «سُمِّیتْ فَاطِمَةَ لِأَنَّ الْخلْقَ فطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا»، این تعابیر عجیب است، یعنی خدای تبارک و تعالی یک زن آفریده که بشر تا قیامت به معرفت آن زن نخواهید رسید. حضرت فاطمه انسانی مثل بقیه انسان ها نبود، از ولادتش گرفته تا شهادت، تمام خصوصیاتش مورد عنایت خاص خدای تبارک و تعالی بود.

اینکه وقتی فاطمه(سلام الله علیها) وارد مجلس می شود، پیامبر(صلی الله علیه و آله) برمی خیزد و به استقبالش می رود و دست او را می بوسد، چنان مورد توجّه حاضرین قرار می گیرد که بعضی از اصحاب به پیامبر اعتراض می کنند این کار مناسب شما نیست که در انظار عموم دست زهرا(سلام الله علیها) را می بوسید. پیغمبر(صلی الله علیه و آله) در پاسخ به آنها فرمود من این کار را به امر خدا انجام می دهم. خود این پاسخ رسول خدا(صلی الله علیه و آله) حرف خیلی عجیبی است.

ما وظیفه داریم در هر سال معرفت خودمان، جامعه، خصوصا جوانان را نسبت به حضرت زهرا بالا ببریم. تلاش کنیم تا یک اندازه ای بفهمیم فاطمه(سلام الله علیها) که بود؟ ان شاء الله این وظیفه را به احسن وجه انجام بدهیم، هر کسی هر کاری از او راجع به عزاداری حضرت زهرا(سلام الله علیها) برمی آید نباید کوتاهی کند، آن که توانایی دارد سخنرانی کند، دیگری مرثیه سرایی کند، مردم عادی هم یک پارچه عزا بر سر درب خانه شان قرار بدهند.

نه اینکه آن بی بی نیاز داشته باشد نسبت به ظلم هایی که بر او وارد شد عزاداری کنیم، او نیازی ندارد، اما اگر ما بخواهیم در برابر ما چنین فاجعه ای که آن همه ظلم و مصیبت بر محبوب ترین خلق خدا بعد از پیامبر وارد نمودند بی تفاوت باشیم، شیعه بودنمان زیر سؤال می رود. جملات امیرالمؤمنین(علیه السلام) را بعد از دفن فاطمه زهرا(سلام الله علیها) بارها بالای منبر خوانده اید. حضرت فرمود «إِلَى اللهِ أَشْكُو»، محضر خدای تبارک و تعالی دادخواهی کرده و می فرماید «أَمَّا حُزْنِی فَسَرْمَدٌ، وَ أَمَّا لَیْلِی فَمُسَهَّدٌ»، این تعبیر یک حجّت خداست که می گوید حزن من دیگر دائمی است، و از شدت این مصیبت باید شبها تا به صبح بنشینم و اشک بریزم.

اول کسی که برای فاطمه زهرا(سلام الله علیها) مرثیه خوانی کرد و روضه خواند خود امیرالمؤمنین(علیه السلام) بعد از دفن همسرش کنار قبر حضرت بود. برای پی بردن به اندکی از عظمت بی بی دو عالم کافی است به این تعابیر امیر المؤمنین(علیه السلام) در رثای حضرت دقت کنیم:

«فَلَمَّا نَفَضَ یَدَهُ مِنْ تُرَابِ الْقَبْرِ هَاجَ بِهِ الْحُزْنُ»، وقتی دستش را از خاک قبر برداشت تمام حزن عالم وجودش را گرفت، «وَ أَرْسَلَ دُمُوعَهُ عَلَى خَدَّیْهِ» اشک ها صورت حضرت را فرا گرفت. از این به بعد حضرت چکار کند؟ با چه کسی حرفش را بزند؟ به چه کسی دردش را بگوید؟ «وَ حَوَّلَ وَجْهَهُ إِلَى قَبْرِ رَسُولِ اللهِ(صلی الله علیه و آله)» هیچ راهی نداشت جز پناه بردن به پیامبر(صلی الله علیه و آله)، هیچ چیز او را آرام نمی کرد جز اینکه با پیامبر(صلی الله علیه و آله) حرف بزند، از شدت این مصیبت رو کرد به قبر پیامبر(صلی الله علیه و آله) و فرمود «السَّلَامُ عَلَیْكَ یَا رَسُولَ اللهِ، عَنِّی وَ عَنِ ابْنَتِكَ وَ حَبِیبَتِكَ، وَ قُرَّةِ عَیْنِكَ وَ زَائِرَتِكَ، وَ الثَّابِتَةِ فِی الثَّرَى بِبُقْعَتِكَ»، نه فقط از جانب خودش بلکه از جانب این مهمانی هم که تازه بر رسول خدا وارد شده سلام داد. سلام از طرف دختر و نور چشم و زائر خودت، «الْمُخْتَارِ اللَّهُ لَهَا سُرْعَةَ اللِّحَاقِ بِكَ» سلام از طرف کسی که خداوند او را چه زود از ما گرفت و چه با سرعت او را به تو ملحق کرد.

خیلی عجیب است امیرالمؤمنین(علیه السلام) عرض می کند «قَلَّ یَا رَسُولَ اللهِ عَنْ صَفِیَّتِكَ صَبْرِی، وَ ضَعُفَ عَنْ سَیِّدَةِ النِّسَاءِ تَجَلُّدِی...» من دیگر نمی توانم در مقابل مصیبتی که وارد شده صبر کنم «قَدِ اسْتُرْجِعَتِ الْوَدِیعَةُ» یا رسول الله امانتی که به من سپرده بودی برگردانده شد اما بنگر به آنچه که دادی و آنچه گرفتی که چقدر تفاوت دارد؟! «وَ أُخِذَتِ الرَّهِینَةُ، وَ اخْتُلِسَتِ‏ الزَّهْرَاءُ» زهرا را ناگهان از من گرفتی، «فَمَا أَقْبَحَ‏ الْخَضْرَاءَ وَ الْغَبْرَاءَ» دیگر آسمان و زمین تمامش برای ما تاریک و زشت است. چه تعبیر عجیبی: اینها تعابیر ساده ای نیست چون حقیقت فاطمه(سلام الله علیها) به همه عالم بستگی دارد.

«یَا رَسُولَ اللهِ! أَمَّا حُزْنِی فَسَرْمَدٌ، وَ أَمَّا لَیْلِی فَمُسَهَّدٌ، لَا یَبْرَحْ الْحُزْنُ‏ مِنْ قَلْبِی أَوْ یَخْتَارَ اللَّهُ لِی دَارَكَ الَّتِی فِیهَا أَنْتَ مُقِیمٌ» این حزن و اندوه تا آخر عمر در قلب من وجود دارد و از آن بیرون نمی رود، «كَمَدٌ مُقَیِّحٌ»، این غم و اندوه همانند یک غده ی چرکینی در وجود من است، یعنی یک غم عادی نیست که بیاید و زود برود! غم چرکینی است که در بدن می ماند و وجود مرا می خورد «وَ هَمٌّ مُهَیِّجٌ، سَرْعَانَ مَا فَرَّقَ بَیْنَنَا»، چقدر زود بین ما جدایی افتاد. بعد می گوید «وَ إِلَى اللهِ أَشْكُو»، من به خدا شکایت می کنم، این دادخواهی امیرالمؤمنین بعد از فوت حضرت زهراست که باید یک زمانی این شکایت مطرح شود و مورد حساب و کتاب قرار گیرد.

ای رسول خدا از دخترت بپرس که امت تو بعد از تو او را هضم کردند، «فَاسْتَخْبِرْهَا الْحَالَ» اخبار بعد از ارتحالت را از او سؤال کن، «فَكَمْ مِنْ غَلِیلٍ مُعْتَلِجٍ بِصَدْرِهَا» اگر سینه زهرا را ببینی ظلم و ستمی که بر او شده در درونش موج می زند. این عبارت در امالی شیخ صدوق، شیخ مفید و کافی نوشته شده است. «وَ لَوْ لَا غَلَبَةُ الْمُسْتَوْلِینَ عَلَیْنَا لَجَعَلْتُ الْمُقَامَ عِنْدَ قَبْرِكَ لِزَاماً، وَ التَّلَبُّثَ عِنْدَهُ مَعْكُوفاً» برخی جاهلان می گویند چه خبر است؟ یک کسی 1400 سال پیش بر او ظلمی شده به الآن چه ربطی دارد؟ نمی فهمند! جاهلند! امیرالمؤمنین(علیه السلام) آن شخصیتی که بعد از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نظیر ندارد، می گوید اگر به خاطر این دشمنانی که درصدد یافتن قبر زهرا(سلام الله علیها) هستند تا جنازه اش را بیرون بیاورند، نبود تا آخر عمر کنار قبر زهرا می نشستم و معتکف قبرش می شدم، یعنی اینقدر مصیبت سنگین است.

«وَ لَأَعْوَلْتُ إِعْوَالَ الثَّكْلَى عَلَى جَلِیلِ الرَّزِیَّةِ» مثل یک زن بچه مُرده بر عظمت این مصیبت گریه می کردم، چه تعابیر عجیبی است. «فَبِعَیْنِ اللهِ تُدْفَنُ بِنْتُكَ سِرّاً، وَ یُهْتَضَمُ حَقَّهَا قَهْراً» در مقابل چشم خدا دختر تو را باید پنهانی دفن کنم، در مقابل چشم تو حق او را بلعیدند و به زور و غلبه آشکارا از ارث محرومش کردند «وَ لَمْ یَطُلِ الْعَهْدُ» در حالی که تو تازه از دنیا رفته بودی، و زمانی از فوت شما طول نکشیده بود که این ظلم ها بر دختر تو وارد شد.

دوباره عرض می کند «فَإِلَى اللهِ یَا رَسُولَ اللهِ الْمُشْتَكَى» این شکایتی است که فقط در قیامت باید محضر خدا به خدا عرض کنم، «وَ فِیكَ أَجْمَلُ الْعَزَاءِ، فَصَلَوَاتُ اللهِ عَلَیْهَا وَ عَلَیْكَ...».[2] مرثیه این است که امیرالمؤمنین(علیه السلام) بعد از دفن حضرت زهرا(سلام الله علیها) فرموده است. وقتی امام ما در مصیبت فقدان آن حضرت همیشه عزادار است ما هم در زمان حاضر معتقدیم بدون هیچ تردیدی حضرت حجت(عج) این حال را دارند و می گویند خدایا من بر مصیبتهایی که بر مادرم وارد شده بر تو شکایت می برم. بنابراین ما باید عزاداری را هر چه بیشتر و باشکوهتر و با معرفت بیشتر برگزار کنیم که این توفیق بزرگی است.

این خاطره را از مرحوم والد(رضوان الله تعالی علیه) که شخصیتی واقعاً فاطمی و احیاگر فاطمیه بود عرض کنم. روزی از ایشان سؤال کردم شما چرا همیشه به حضرت زهرا(سلام الله علیها) متوسل می شوید؟ از این بانو چه دیده اید؟ مخصوصاً در چند ماهه آخر عمرشان که با احدی صحبت نمی کرد و دائما در حال خودش بود، فقط گاهی سر مبارکش را بالا می آورد می گفت «السلام علیک یا فاطمة الزهرا»، من گفتم شما خیلی متوسل به حضرت زهرا(سلام الله علیها) می شوید؟ فرمودند من از کودکی هر مشکلی داشتم متوسل به حضرت زهرا می شدم، خیلی هم به ما سفارش می کرد و در وصیتنامه شان هم توصیه فرمودند فاطمیه را احیا کنید، عزاداری کنید، انجام وظیفه کنید.

یک عده ای از علمای خراسان خدمت ایشان آمده بودند و ایشان فرمودند آقایان من به حسب ظاهر بیش از 50 سال درس گفتم، کتاب نوشتم، شاگردان زیادی تربیت کردم، این توفیقی بوده که خدا به من داده ولی برای قیامت به هیچ یک از اینها امید نبسته ام. البته نمی خواستند ارزش این کارها را کم کنند، بلکه گفتند من به اینها امید نبستم، آنچه که امید به آن دارم این فریادی است که برای احیای فاطمیه سر داده ام، ما هم همین مسیر را خودمان، فرزندانمان، دنبال کنیم که مسلماً آثار بسیار بزرگی در پی خواهد داشت.

می خواستم این روایت پرمعنا را هم بخوانم «إن الله یَغْضَبُ لِغَضَبِ فاطِمَةَ وَ یَرضَی لِرِضاها»[3] که وقت نیست، فقط این جمله را عرض کنم جایگاه کسی که مورد غضب خدا قرار بگیرد کجاست؟ خداوند می فرمایند «وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبی فَقَدْ هَوى»،[4] کسی که غضب خدا بر او قرار بگیرد در آتش سقوط می کند. این خیلی عجیب است که پیامبر مکرر فرموده است خدای تبارک و تعالی به غضب زهرا غضب می کند عاقبت کسی هم که خداوند بر او غضب کند سقوط در نار و آتش است.

در یک نقل دیگر پیامبر(صلی الله علیه و آله) به سلمان فرمود «مَنْ أَحَبَّ فَاطِمَةَ ابْنَتِی فَهُوَ فِی الْجَنَّةِ مَعِی»، اگر کسی فاطمه را دوست داشته باشد در بهشت کنار من خواهد بود، «وَ مَنْ أَبْغَضَهَا فَهُوَ فِی النَّارِ» کسی که بغض فاطمه را داشته باشد در آتش جهنم است.

در آخر این روایت هم یک بشارت برای شیعیان فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است که پیامبر فرمود وای بر کسانی که ظلم به فاطمه و همسر و فرزندان و شیعیان او کنند. «وَیْلٌ لِمَنْ یَظْلِمُهَا وَ یَظْلِمُ بَعْلَهَا أَمِیرَاَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ وَیْلٌ لِمَنْ یَظْلِمُ ذُرِّیَّتَهَا وَ شِیعَتَهَا»[5] می دانست بعد از خودش چه ظلم هایی به فاطمه(سلام الله علیها) خواهد شد، خداوند چه صبری به پیامبر داده بود. این بشارتی برای شیعیان فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است که دشمنانشان مورد خشم و غضب خداوند قرار می گیرند.

به امام صادق(علیه السلام) عرض می کنند نقل شده «إِنَّ اللهَ یَغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَةَ وَ یَرْضَى لِرِضَاهَا»، حضرت می فرماید بله چنین نقلی درست و مسلم است، و عجیب این است که سلسله سند هم خود امام صادق(علیه السلام) از امام باقر(علیه السلام)، از امام سجاد(علیه السلام)، از امام حسین(علیه السلام)، از علی بن ابیطالب(علیه السلام)، تا رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، است.

بعد آن شخص می گوید چطور می شود خدا به خاطر غضب یک زن غضب کند؟ اینجا امام صادق(علیه السلام) نکته ای را بیان می فرماید، ظاهراً فرد سؤال کننده فردی از اهل عامه به نام صندل بوده است. حضرت از او می پرسد مگر خود شما روایت نکردید خدا به غضب یک مؤمن غضب می کند؟ می گوید بله، حضرت می فرماید آیا فاطمه مؤمن نیست؟ آن فرد سخن حضرت را قبول کرده و بعد می گوید «اللّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَهُ»[6] از ذیل این حدیث معلوم می شود که صندل شیعه نبوده است، در بعضی از نقل ها هم راوی را فرد دیگری نقل می کنند!

حدس بنده این است برای اینکه «إنّ اللهَ یَغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَةَ» را موهون کنند در طرف مقابل آمدند گفته اند «إنَّ اللهَ یَغضِبُ لِغَضَبِ عَبدِهِ المُؤمن»، این حدس را بعید نمی دانم! ولی آنچه از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به ما رسیده «إِنَّ اللهَ یَغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَةَ وَ یَرْضَى لِرِضَاهَا » است. ما باید این روایت را که خداوند با غضب فاطمه غضب می کند درست بفهمیم آن وقت قرآن را که ببینیم می فرماید: کسی که مورد غضب خدا قرار گیرد گرفتار عذاب الیم و عظیم خواهد شد.

ما شهادت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) را خدمت امام زمان(عج) که اول عزادار و بزرگ عزادار این مصیبت است تسلیت عرض می کنیم و از آن وجود مقدس می خواهیم که برای ایمان و یقین ما شیعیان به ولایت اهلبیت(علیهم السلام) و برای عاقبت بخیری و حلّ مشکلات شیعه و جهان اسلام خصوصاً مشکلات نظام مقدس جمهوری اسلامی دعا کنند تا بلاها هر چه زودتر برطرف شود.

وصلی الله علی محمد و آله الطاهرین

----------------

[1]. سوره قدر: 2.

[2]. كافی ‏1: 110

[3]. بحار الأنوار ‏21: 279

[4]. سوره طه: 81

[5]. إرشاد القلوب 2: 294

[6]. سور انعام: 124.