چهره هایی که امسال هنر را تنها گذاشتند
به نقل از پایگاه خبری ایران اکونومیست1401/12/26کد خبر 1401c122416
(تصویر شماره 1)
(تصویر شماره 2)(تصویر شماره 3)
(تصویر شماره 4)
(تصویر شماره 5)
(تصویر شماره 6)
(تصویر شماره 7)
(تصویر شماره 8)
(تصویر شماره 9)
(تصویر شماره 10)
(تصویر شماره 11)
(تصویر شماره 12)
۱۴۰۱ سال سختی برای هنرهای تجسمی بود. هنرمندان مطرح و محبوبی در حوزه های معماری، نقاشی، عکاسی و گرافیک جان خود را از دست دادند؛ مسعود سپهر، ایرج کلانتری، بابک برزویه، ایرج اعتصام، جبیب الله صادقی، همه و همه چهره هایی بودند که جبرانِ فقدان هرکدامشان در عالم هنر، به سال ها و گاه دهه ها صبر و سرمایه گذاری فرهنگی نیازمند است. این گزارش ایسنا در روزهای پایانی سال ۱۴۰۱، به بهانه یادبود و ادای احترام به این هنرمندان فقید نوشته شده است.
(تصویر شماره 1)
(تصویر شماره 2)ایرج کلانتری
کلانتری در دومین روز از آخرین ماه سال ۱۴۰۱ چشم از جهان فروبست. او یکی از شاخص ترین معماران متاخر نسل دوم معماری معاصر ایران بود که همواره نیم نگاهی هم به نوآوری و الهام از معماری غرب داشت؛ به همین دلیل گفته می شود که می توان تاثیر معماران مدرن را به وفور در اندیشه و کارهای کلانتری مشاهده کرد.
او پروژه های طراحی معماری بسیاری را به کار گرفت. مدیریت و طراحی پروژهٔ فرودگاه بین المللی امام خمینی(ره)، دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین، سفارت خانه و اقامتگاه سفیر ایران در تفلیس و مجموعه چایکنار تبریز از جمله کارهای این هنرمند معمار محسوب می شود.
(تصویر شماره 3)
مسعود سپهر
سپهر که در پی حادثه ای و بعد از دو هفته بیهوشی کامل صبح روز ۹ بهمن ماه درگذشت، از جمله طراحان پیشرو و اثرگذار طراحی گرافیک ایران بود.
نایب رئیسی هیات مدیره انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران، طراح گرافیک شرکت طراحی پیتر هچ لندن، مدرس دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، عضو کارگروه سه نفره تدوین دروس و بازنگری تصویری واحدهای درسی ارتباطات دانشگاه های کشور، تدریس در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی تهران و ۱۸۰ علامت و نام کتبی برای موسسات، شرکت ها و محصولات، طراحی و مدیریت هنری نشریات بخشی از فعالیت های هنری این هنرمند فقید است.
(تصویر شماره 4)
بهزاد غریب پور
بهزاد غریب پور هنرمند گرافیک و تصویرگری است که میانِ اهالی هنر به داوری های منصفش در جشنواره ها شهرت داشت. او ۲۲ آذر در غربت، به دیدار آشنایان آسمان رفت. نگاهی به تصویرگری های این هنرمند در حوزه کتاب های کودک نشان می دهد که آثار غریب پور ویژگی هایی دارند که عنصرِ «خلاقیت» را به رخ می کشد.
غریب پور آثار ماندگاری از خود به ویژه در حوزه تصویرسازی کودک و نوجوان به جای گذاشته است. تدریس در دانشکده هنرهای زیبا و دانشگاه هنر و ده ها دوره و کارگاه آموزش تخصصی تصویرگری و طراحی کتاب از دیگر فعالیت های فرهنگی او بوده است. علاوه بر این ها، مدیریت هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، انتشارات افق، محراب قلم، قدیانی، سروش و غیره را نیز عهده دار بوده است.
از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۳ عضو هیات داوران بسیاری از جشنواره های تجسمی بوده که دوسالانه تصویرگری تهران، جشنواره تصویرگری شاهکارهای ادبی و جشنواره هنرهای تجسمی فجر از آن جمله اند. همچنین او از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ عضو اولین هیات مدیره انجمن تصویرگران ایران بوده است. از فعالیت های بین المللی او می توان به شرکت در گردهمایی طراحی کتاب آسیاپاسیفیک یونسکو، سال ۱۹۸۴ در ژاپن اشاره کرد.
همچنین در سال ۱۹۹۹ عضو هیات داوران جشنواره نوما، در همان مرکز فرهنگی یونسکو بود. او در سال ۲۰۰۱ به دعوت یونسکو در براتیسلاوا کارگاه برگزار کرد و در سال ۲۰۰۳ عضو هیات داوران جشنواره براتیسلاوا بود.
غریب پور دو بار جایزه تشویقی نوما را برای تصویرگری کتاب «راز پرنده» در ۱۹۸۸ و طراحی کتاب «پلنگ سیاه» در ۱۹۹۴ دریافت کرده بود. در سال ۱۳۹۶ نیز نشان «آبان» از سوی انجمن تصویرگران ایران به ایشان اهدا شد. «راز آبگیر»، «سبزپوش مهربان»، «چهل قصه»، «ترانه های کودکان»، «بزبزقندی»، «پرنده طلایی» و «همه حق» دارند، از جمله کتاب هایی هستند که غریب پور تصویر کرده است.
(تصویر شماره 5)
بابک برزویه
برزویه مدرس، عکاس، بازیگر و از فعالان عرصه عکاسی تئاتر و سینما که به دلیل عارضه مغزی در کما به سر می برد و در بخش مراقبت های ویژه بستری بود، ۲۵ مردادماه بعد از تحمل یک دوره بیماری دار فانی را وداع گفت.
وی از شروع فعالیت های عکاسی خود با کارگردان هایی هم چون رسول ملاقلی پور، مسعود کیمیایی، پوران درخشنده و مهران مدیری همکاری داشت. برزویه سال ۱۳۷۵ برنده دیپلم و سیمرغ بلورین بهترین عکاس فیلم برای عکاسی فیلم «سفر به چزابه» ساخته زنده یاد رسول ملاقلی پور شد. مرحوم برزویه از عکاسانی بود که نه تنها در حوزه سینما بلکه در حوزه عکاسی مطبوعاتی و همکاری با رسانه های مختلف از جمله خبرگزاری ها، نیز فعال بود.
(تصویر شماره 6)
حبیب الله صادقی
حبیب الله صادقی هنرمند عرصه هنرهای تجسمی بود که از سن هشت سالگی کار نقاشی را آغاز کرده بود. این هنرمند که در حوزه های کاریکاتور و گرافیک نیز فعال بود، صبح پنجم مرداد ماه به دلیل عارضه ی قلبی دار فانی را وداع گفت.
او از همان سال های کودکی در محل کار پدر با نام روزنامه اطلاعات آشنا شد، همانجایی که سال ها بعد او و یکی از برادرانش به عنوان روزنامه نگار در بخش تحریریه مشغول به کار شدند. وی نخستین بار نقاشی را در هشت سالگی شروع کرد و از همان دوران جرقه های علاقهٔ وافرش به نقاشی برای همگان روشن شد. در کنار نقاشی عطش و نیاز او به ادبیات نیز اوج گرفت.
صادقی قلبش برای امام حسین(ع) می تپید. می گفت تا زمانی که قلبم تپش دارد، نیتم این است نقاشی هایی را با محوریت عاشورا خلق کنم. آخرین کارگاهش را چند ماه قبل از درگذشتش برگزار کرد و در آثارش باز هم تلاش کرد، نبرد تاریکی و روشنایی را به تصویر بکشد.
(تصویر شماره 7)
ایرج اعتصام
ایرج اعتصام، معمار معاصر و شهرساز آذر ماه در سن ۹۲ سالگی در شهر سن خوزه آمریکا درگذشت.
او دارای مدرک دکترای معماری از دانشگاه فلورانس در سال ۱۳۳۹ بود و از سال ۱۳۵۰ به عنوان کارشناس ارشد طرح ریزی منطقه ای سازمان ملل متحد و عضو کانون کارشناسان رسمی دادگستری از سال ۱۳۵۲ فعالیت کرد.
این هنرمند مدیریت و طراحی پروژه هایی مانند مجموعه حرم شاه چراغ شیراز، پردیس دانشگاه سیستان و بلوچستان، شهر جدید لتیان، مجموعه های جهانگردی محلات، سرعین اردبیل، لاهیجان و ... را برعهده داشته است.
از جمله آثار تألیفی ایرج اعتصام می توان به ترجمه کتاب عقاب دو سر، از گذشته تا آینده اسکان بشر، ترجمه کتاب معماری اسلامی، فرم، عملکرد و معنی اثر و ... اشاره کرد.
اعتصام ۶۰ سال تمام تدریس کرد و با وجود اینکه در دهه ۹۰ زندگی خود به سر می برد اما تا لحظه آخر بسط و گسترش دانشش را ترک نگفت. حتی حین تدریس بود که متوجه مشکل جسمی خود شد. ایرج اعتصام، هنرمند، معمار و شهرسازی برای تمام فصول بود. استادی بود برای تمامی معماران و شهرسازان ایرانی؛ چراکه هرکدام به نوعی از آموخته های او بهره بردند.
(تصویر شماره 8)
ننه حسن
منور رمضانی مشهور به ننه حسن، نقاش خودآموخته شهریور ماه امسال دار فانی را وداع گفت.
نقاش خودآموخته ی زنجانی، در سن ۷۰ سالگی و با تشویق و حمایت فرزند کوچکش، حسن رجبی که خود نیز دستی بر هنر دارد، نقاشی را آغاز کرد. ننه حسن گرچه دیر و در کهن سالی وارد دنیای هنر شد، اما در همین زمان اندک، نقاشی های بسیاری از او به یادگار مانده است. خودش می گفت: «در اولین نقاشی با خودکار یک پرنده را کشیدم که به سمتِ لانه اش می رود.»
نقاشی های ننه حسن اغلب برگرفته از داستان ها، افسانه ها، باورها و شیوه ی زندگی مردم روستاهای آذربایجان و حتی خواب های او بود که از یک سو، تداعی گر دوران کودکی، خانواده و رویاهای او بودند و از سوی دیگر داستان هایی از پیامبران، رستم، سهراب و ... را روایت می کردند. در واقع، او به دور از دغدغه ی دانستنِ تاریخ هنر یا مکتب و سبک هنری، داستان هایی که در سنین کودکی برایش نقل شده بودند را به همراه رسم و رسوم و باورهای زادگاه و سرزمینش با زبان بصری خاص و کاملاً بی پیرایه ی خود به تصویر کشیده بود. گویی او از این طریق قصد داشته که بخش مهمی از ادبیات شفاهیِ پیرامون خود را که با گذشت زمان، در دست فراموشی سپرده می شوند، برای همیشه زنده نگه دارد.
نخستین نمایشگاه «ننه حسن» تیرماه ۱۳۹۲ در خانه ی هنرمندان ایران برگزار شد که مورد استقبال قرار گرفت. در سال ۱۳۹۳ گالری شیرین میزبان نقاشی های او بود. بعدها نیز آثار این هنرمند خودآموخته در نمایش های متعدد داخلی و خارجی به نمایش درآمدند.
(تصویر شماره 9)
حمیدرضا حکیمی
حمیدرضا حکیمی متولد ۱۳۴۲ تهران و دانش آموخته رشته معماری بود. او پس از چند سال فعالیت حرفه ای در رشته معماری، در رشته های نقاشی و گرافیک هم فعالیت حرفه ای کرد و نمایشگاهش برپا شد. او مجسمه های شهری متفاوتی برای تهران ساخته بود. حکیمی سال ها عضو انجمن هنرمندان مجسمه ساز بود و حتی به عنوان دبیر انجمن نیز فعالیت داشت.
وی همچنین به عنوان گرافیست سابقه همکاری با مجله فیلم، آینه و صنعت حمل و نقل را در کارنامه کاری خود داشت. حکیمی مجسمه سازی را در کارگاه خصوصی شاهرخ قیاسی فراگرفته و سال ها برای ساخت مجسمه از سنگ استفاده می کرد.
(تصویر شماره 10)
حسن ارژنگ زاده
حسن ارژنگ نژاد، هنرمند مجسمه ساز پیشکسوت مرداد ماه ۱۴۰۱ در سن ۱۰۱ سالگی و در پی ابتلاء به کرونا درگذشت.
ارژنگ نژاد چهارم دی ماه سال ۱۳۰۰ در شهر مشهد زاده شد. او از دوازده سالگی در کارگاه غلامرضا رحیم زاده ارژنگ که پسر خاله اش بود، مشغول به کار شد و اولین کار او نمای بانک ملی بود. او به همراه اسماعیل ارژنگ در پروژه های مختلف زیباسازی شهر تهران نظیر تندیس نبرد گرشاسب با اژدها واقع در میدان باغشاه و نقش برجسته بهرام گور و خسرو پرویز در کاخ سفید واقع در کاخ سعدآباد با غلامرضا رحیم زاده ارژنگ همکاری داشتند.
از دیگر آثار او می توان به تندیس ۱۲ تن از چهره های قدیم ایران (مانند اشک اول، نادر شاه افشار، یعقوب لیث صفاری و …) در پارک ملت مشهد، نیم تنه یپرم خان در موزه کلیسای ارامنه در جلفای اصفهان، نیم تنه جبار باغچه بان در مدرسه ناشنوایان تهران، نقش برجسته بهرام گور و خسروپرویز در ورودی کاخ ابیض و مجسمه حیوانات در محوطه دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران اشاره کرد.
(تصویر شماره 11)
مریم کاظم زاده
مریم کاظم زاده تنها عکاس زنی بود که در دوران دفاع مقدس توانست به اتاق جنگ راه یابد و از نزدیک وقایع را عکاسی کند. او روز ۴ خرداد ماه ۱۴۰۱ درگذشت.
فعالیت در روزنامه انقلاب اسلامی از فروردین ۱۳۵۸ تا آذرماه ۱۳۵۹، فعالیت به عنوان گزارشگر در تحریریه نشریه زن روز در سال ۱۳۶۲ و مشغولیت در سرویس اجتماعی روزنامه کیهان از ۱۳۶۳ تا سال ۱۳۸۴ (بازنشستگی) بخشی از سوابق مطبوعاتی زنده یاد کاظم زاده است.
او همچنین در کردستان، در کنار شهید چمران به ثبت رخدادهای جنگ پرداخت که بخشی از آنها در کتاب «عکاسان جنگ» توسط بنیاد روایت فتح به چاپ رسیده است. همچنین برخی از این عکس ها برای نخستین بار در سال ۱۳۹۴ طی نمایشگاهی در خانه هنرمندان ایران به نمایش درآمد.
(تصویر شماره 12)