«نارت نامه» یکی از بزرگ ترین آثار فرهنگی بشریت است
زهرا اصلانی، پژوهشگر ادبی و مسئول کتابخانه دیپلماتیک موسسه فرهنگی اکو به مناسبت رونمایی کتاب «نارت نامه» در روزهای گذشته، یادداشتی را درباره ارزش های فرهنگی و تاریخی این اثر نوشته و در اختیار ایبنا قرار داده است.
خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، زهرا اصلانی: داستان های حماسی، افسانه ها، قصه ها، ترانه ها، به طورکلی ادبیات فولکلور، گنجینه ای باارزش از ادبیات مکتوب و یکی از ابزارهای مطالعه جوامع گذشته است که به دلیل انتقال تجربیات ارزنده به آیندگان و تحکیم اصول اخلاقی و رفتارهای اجتماعی، از اهمیت فراوانی در پایداری فرهنگ قومی و دوام آن در طول تاریخ برخوردار شده است. باعث خرسندی است که همزمان با گرامیداشت آیین پررمز و راز یلدای باشکوه، موسسه فرهنگی اکو که همواره در معرفی و بازنشر آثار ادبی پیشگام است، از کتابی تحت عنوان «نارت نامه» رونمایی کرد که در فهرست آثار فرهنگی جهانی ثبت شده است. کتاب ارزشمند «نارت نامه»، حماسه ادبی اوست ها (ایرانی تباران قفقاز شمالی) دربردارنده روایت های اساطیری، افسانه ها و حماسه های قوم نارت است. نارت نام عام ملتی است که روابط اجتماعی و ویژگی های شخصیت ایده آل دوره های ابتدایی تاریخ خود را در حماسه های قهرمانانه خود جای داده اند. این ملت که در قلب قفقاز زندگی می کنند، اوست ها نام دارند. اوست ها از تبار اقوام ایرانی هستند که به زبان آسی سخن می گویند؛ آسی از زبان های ایرانی شاخه شرقی و از خانواده زبان های هند و اروپایی است. پژوهش های علمی از پیوندهای پرشمار تاریخی و فرهنگی اوست ها و ایرانیان حکایت دارد که دامنه گسترده ای از ادبیات، سنت ها، تاریخ و جهان بینی را شامل می شود. برداشت های اسطوره ای و مذهبی این ملت درباره جهان، یکی از بنیان های حماسه نارتی است که در داستان های قهرمانانه آن تجلی یافته است. مفاهیم داستان های حماسی نارتی و درون مایه آنها که سینه به سینه، میان نسل های اوست ها نقل شده است، از جنبه های مختلف با شاهنامه فردوسی قرابت های بسیاری دارد. قدرت تصویرسازی، موجز بودن، طنز، لحظات دراماتیک، سادگی سبک، صمیمیت داستان ها، اهمیت سوژه قهرمانان و روشنی سیمای شخصیت های حماسه نارتی که در به تصویر درآوردن جزییات فراوانی از زندگی و سنت های قوم نارت نقش داشته اند، از ویژگی های هنری حماسه نارت ها محسوب می شود. ریشه های حماسه نارتی که از قله های فرهنگ ملی دوران باستان اسکیفی و آلانی است و در شمار یکی از بزرگ ترین آثار فرهنگی بشریت قرار دارد، به 3000 سال پیش از میلاد مسیح، به دوران آریایی ها بازمی گردد و فرآیند تکامل آن به شکل منظوم و منثور تا میانه قرن بیستم ادامه یافته است. حماسه نارت ها نخستین بار در دهه 60 قرن نوزدهم به صورت مکتوب درآمده و اینک پس از گذشت سالیان دراز به بلندای شب یلدا، با نقش آفرینی سازنده دانشگاه، به عنوان بنیانی که نقش سازنده ای در پیشبرد اهداف دیپلماسی علمی و فرهنگی دارد، به کوشش موسی عبدالهی و مریم مرادی، از اعضای هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی، برای نخستین بار از زبان روسی به زبان فارسی ترجمه شده و سپس با همکاری دانشگاه دولتی اوستیای شمالی با ترجمه آسی اثر، بازبینی و مطابقت داده شده و بعد به همت بابک بنازاده، ویرایش ادبی شده، در قطع خشتی، به صورت مصور و در 420 صفحه، ازسوی انتشارات نگارستان اندیشه به زیور طبع آراسته شده است. کانون اصلی داستان های حماسی نارت نامه، به لحاظ وسعت قلمرو تاثیر، آوازه ای به بلندای یلدا دارد و تابش اشعه آن اغلب سرزمین های فارسی زبان را روشنی می بخشد. مطالعه این کتاب، افق های جدیدی را پیش روی پژوهشگران حوزه های فرهنگ پژوهی، اسطوره شناسی و ادبیات تطبیقی، به ویژه در گستره ایران بزرگ فرهنگی خواهد گشود و بی گمان از این نماد تاریخی، می توان در جهت احیای مواریث فرهنگی و تمدنی، تعاملات زبانی و همگرایی قومیت ها و تقویت زمینه های فرهنگی و اجتماعی میان ایران و روسیه بهره گرفت.