هنرمندان با هنر خود زنده اند
وقتی به سال 1401 نگاه می کنیم هنرمندان مطرحی را در این سال از دست داده ایم. شاید بهتر باشد در پایان سال 1401 یادی از آن ها کنیم.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ سال 1401 روزهای پایانی خود را طی می کند و همین مناسبت بهانه خوبی است که به سراغ درگذشتگان هنر در سال 1401 برویم و از آن ها یادی کنیم. اسفندیار قره باغی - آهنگساز اسفندیار قره باغی خواننده و آهنگساز ایرانی بود. او از کودکی به موسیقی علاقه نشان داد و در سال 1338 وارد هنرستان موسیقی تبریز شد. قره باغی پیش از انقلاب 1357 در ارکستر اپرای تهران سولیست باس بود. او پس از انقلاب یکی از نخستین خوانندگان سروده های انقلابی مانند «آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو» بود. او پس از گذراندن دوره اول متوسطه در دبیرستان بدر تهران، به تبریز مراجعت کرد و از سال 1338 وارد هنرستان موسیقی گردید و در خرداد ماه سال 1343 فارغ التحصیل و به عنوان معلم موسیقی در مدارس کرمانشاه به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. اواخر سال 1348 به تهران منتقل و در گروه اپرای تهران مشغول گردید، ضمن خوانندگی در گروه کُر اُپرای تهران پس از عزیمت و بازگشت از ایتالیا، با عنوان سولیست باس اُپرای تهران، نقش های بسیاری را در اجراهای مختلف عهده دار شد. قره باغی پس از انقلاب اسلامی، در سازمان صدا و سیما به همکاری با واحد موسیقی سازمان درآمد و در زمینهٔ سرودهایی با مضمون جنگ فعال شد. در مدت هشت سال جنگ، بیش از هشتصد سرود ساخت و در ایفای سلو و گروه کُر آن ها نقش مهمی داشت. رهبری گروه کُر تالار وحدت، رهبری گروه کُر صدا و سیما، رئیس مرکز سرود و آهنگهای انقلابی، ریاست کمیته آواز کلاسیک خانه موسیقی، مسئول موسیقی رادیو و نایب رئیس کانون هنرمندان ایران از جمله سوابق مسئولیتی او محسوب می شد. اسفندیار قره باغی در چند فیلم هم به عنوان خواننده، نوازنده یا بازیگر حضور داشته است که معروف ترین آن ها در مقام بازیگر، بازی در فیلم سینمایی صمد و فولادزره دیو در کنار پرویز صیاد بود. ابراهیم قنبری مهر- سازنده ساز ابراهیم قنبری مهر سازنده سازهای موسیقی، مبتکر ایرانی بود. از او با عنوان «پدر سازسازی ایران» یاد شده است. ابراهیم قنبری مهر، مهر 1307 در تهران زاده شد.در شش سالگی پدرش را از دست داد. پس از تحصیل تا پنجم ابتدایی برای امرار معاش به کارهای مختلفی از جمله نجاری، آهنگری، و ریخته گری روی آورد اما به هیچکدام از آنها علاقه نداشت. با توجه به علاقه ای که به موسیقی داشت پس از چند سال تصمیم گرفت برای یادگیری موسیقی و نوازندگی ویلن نزد ابوالحسن صبا برود. زیرا صدای ویلن نوازی او را از رادیو شنیده بود. پس از گذراندن یک دوره نت نویسی و آشنایی با گام های موسیقی ایرانی و غربی و یادگیری نوازندگی، صبا پیشنهاد ساخت ویلن را به وی می دهد و او را به سورن آراکلیان معرفی می کند. وی با استفاده از راهنمایی های ابوالحسن صبا و سورن آراکلیان به ساخت ویلن پرداخت. در سال 1339 به پیشنهاد سِرژ خوتسیف، استاد ویلن هنرستان عالی موسیقی، ابراهیم قنبری مهر از سوی اداره هنرهای زیبا برای کارآموزی در کارگاه اتی ین واتلو که در پاریس قرار داشت به فرانسه اعزام شد. ابراهیم قنبری مهر دوره عالی 2 ساله ساخت ساز را در مدت 6 ماه تمام کرده و به ایران بازگشت و به غیر از ساخت ویلن شروع به ساخت سازهای ایرانی و رفع اشکالات آنها نمود. ابراهیم قنبری مهر در سازهای ایرانی تغییراتی ایجاد کرد تا مشکلات این سازها را کمتر یا برطرف کند. از دیگر فعالیت های ابراهیم قنبری مهر، ابداع تکنیکی در تزئین سازها با بهره گیری از تلفیق ورق برنج و چوب های زینتی معروف به «مِهرکاری» است که استادان سازنده ساز، نام آن را از پسوند فامیل قنبری مهر گرفته اند. ابراهیم قنبری مهر در 21 مرداد 1401 در سن 93 سالگی درگذشت. او مدتی پیش از درگذشت به بیماری کووید 19 مبتلا شده بود.پیکر ابراهیم قنبری مهر 22 مهرداد 1401 در بهشت سکینه کرج به خاک سپرده شد. مریم کاظم زاده – عکاس جنگ مریم کاظم زاده عکاس و خبرنگار ایرانی بود. از او به عنوان اولین خبرنگار و عکاس زن جنگ ایران و عراق یاد می شود. سه کتاب از مجموعه خاطرات و آثار او به چاپ رسیده است. حضور مریم کاظم زاده در کردستان و همراهی با شهید مصطفی چمران، عکس های زیادی از آن دوران به یادگار گذاشته است که بخشی از آنها در کتاب « عکاسان جنگ » توسط بنیاد روایت فتح به چاپ رسیده است.وی همسر شهید اصغر وصالی فرمانده دستمال سرخ ها در زمان جنگ بود. مریم کاظم زاده 3 خرداد 1401 در 65 سالگی درگذشت. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان سینمایی در پیام های جداگانه ای درگذشت او را تسلیت گفتند. محمدعلی کریم خانی – مداح و خواننده مذهبی محمدعلی کریم خانی مداح و خواننده مذهبی ایرانی بود. او با خواندن قطعه «آمدم ای شاه پناهم بده» برای علی بن موسی الرضا ساخته آریا عظیمی نژاد بیش از قبل نزد مردم شناخته شد. وی در 30 خرداد 1401 درگذشت. محمدعلی کریم خانی زاده شهر نرجه از توابع شهرستان تاکستان بود که از کودکی خواندن آواز در مجالس مذهبی را آغاز کرد و بعد از آن که متوجه توانایی های خود شد، پیش از جوانی به تهران مراجعه کرد. یکی از ویژگی های خاص محمدعلی کریم خانی در خوانندگی، صدای بلند او بود که با وجود ورود او به دهه هفتم زندگی خود، از توان آن کاسته نشد. آثار کریم خانی در زمره آثار مذهبی است و در همین جهت آلبوم ساقی سرمست را به آهنگسازی آریا عظیمی نژاد درباره واقعه کربلا منتشر کرده است که تنظیم و حال و هوای آن با آثار دیگری برای حسین بن علی خوانده شده است، متفاوت است. از آثار مشهور وی می توان به «نجوای عاشورایی» و «حسین آرام جانم» اشاره کرد. هوشنگ لطیف پور – دوبلور هوشنگ لطیف پور (21 مهر 1311 – 26 دی 1401) دوبلور و مدیر دوبلاژ اهل ایران بود.او یکی از نخستین مدیران دوبلاژ در ایران بود. لطیف پور دارای صدای خوش آهنگ و آرامی بود و گویندگی در فیلم های مستند (راز بقا)، فیلم سینمایی پیرمرد و دریا (راوی)، سریالهای دائی جان ناپلئون و دلیران تنگستان (راوی) و نیز مجموعه انیمیشن جیمز گربه که در ایران با نام باغ گلها پخش گردید از کارهای او هستند. او در سال 1365 به انگلستان و سپس کانادا رفت، برای مدتی به ایران بازگشت و در سال 1395 (پخش در سال 1396) در برنامه تلویریونی «سینما و دوبله» با اجرای «منوچهر والی زاده» و کارگردانی «حسین مطمئن زاده» به عنوان مهمان حضور پیدا کرد و درباره تجربیات، خاطرات و نقطه نظرات خود در مورد دوبلاژ صحبت کرد. سید ابوالحسن مختاباد- پزوهشگر موسیقی سید ابوالحسن مختاباد (22 دی 1348 – 2 بهمن 1401) نویسنده، منتقد، پژوهشگر موسیقی و روزنامه نگار ایرانی بود. او برادر عبدالحسین مختاباد بود. ابوالحسن مختاباد بر اثر ایست قلبی درگذشت. دوران ابتدایی و راهنمایی را در روستا و دبیرستان را در دبیرستان 15 خرداد ساری گذراند. ابتدا در رشته حسابداری در دانشگاه علامه طباطبایی مشغول تحصیل شد و سپس گرایش مدیریت را در همان دانشگاه انتخاب کرد و از این رشته با درجه کارشناسی فارغ التحصیل شد. او موسیقی را با یادگیری آواز در سال های اولیه دهه هفتاد نزد کریم صالح عظیمی آغاز کرد و در ادامه مدتی نزد سید نورالدین رضوی سروستانی ردیف آموخت و نیز شیوه آوازی طاهرزاده به روایت نورعلی خان برومند را نیز نزد حمیدرضا نوربخش فرا گرفت. ضمن آنکه چند مدتی هم نزد کمال الدین عباسی ردیف آوازی را فرا گرفت. در این مدت آموزه های آوازی و صداسازی را با برادرش سید عبدالحسین مختاباد استمرار داد و سلفژ و تئوری موسیقی را نزد محسن الهامیان و نواختن سه تار را هم برای مدتی کوتاه نزد حمید سکوتی، رضا موسوی زاده، پیمان سلطانی و بهداد بابایی آموخت. مختاباد فعالیت صنفی در حوزه موسیقی را با انتخاب به عنوان بازرس کانون پژوهشگران خانه موسیقی در سال 81 آغاز کرد و سپس در کنار سردبیری نشریه خبری این نهاد، در دوره های بعد به عنوان عضو، نایب رئیس و رئیس هیئت مدیره این کانون انتخاب شد. ناصر مجد بیگدلی – تهیه کننده و سینما دار ناصر مجد بیگدلی تهیه کننده سینما و سینما دار اهل ایران بوده است. وی سینمادار سینماهای میرزا کوچک خان شهر رشت، فلور تهران و نادر تهران بود. او در بین سال های 1344 تا 1368 به تهیه بیش از سی و چند عنوان فیلم پرداخت . از این میان فیلم های شبح کژدم به کارگردانی کیانوش عیاری و ویزا به کارگردانی بهرام ری پور از ساخته های بعد از انقلاب او بودند. آخرین فیلمی که در سینمای ایران تهیه کرد شکار خاموش به کارگردانی کیومرث پوراحمد و با بازی مهدی هاشمی و گلاب آدینه بود. روح الله مفیدی نصرآبادی- بازیگر و نقاش روح الله مفیدی نصرآبادی بازیگر، چهره پرداز و نقاش بود. وی در سال 1308 در شهر یزد زاده شد. در سال 1332 فوق دیپلم هواشناسی را از آموزشگاه سازمان هواشناسی دریافت کرد او کار تئاتر را در سال 1327 آغاز نمود. کار بازیگری در سینما را نیز با فیلم پریچهر ساخته فضل الله بایگان در سال 1330 شروع کرد. آغاز کار چهره پردازی او با امین امینی در سال 1338 بود. روح الله مفیدی بازی های زیادی را در سینما و تلویزیون ارائه داد. آخرین حضور او در سینما در فیلم سینمایی یک حبه قند در سال نود بود. مفیدی در صبح جمعه 24 تیر 1401 بر اثر سرطان درگذشت و در شهر یزد دفن شد. جلال مقامی – دوبلور جلال مقامی دوبلور، گوینده، مدیر دوبلاژ و بازیگر ایرانی بود. جلال مقامی به دلیل اجرای برنامه «دیدنی ها» در بین مردم شهرت داشت. جلال مقامی در دوم مرداد 1320 در تهران و در خانواده ای اهل کاشان زاده شد. فعالیت هنری را از سنین نوجوانی با بازی در تئاتر شروع کرد و سپس به تشویق حیدر صارمی از سال 1337 وارد عرصه دوبلاژ شد. وی از سال 1344 در فیلم های سینمایی به ایفای نقش پرداخت و مدیریت دوبلاژ را از سال 1345 آغاز کرد. جلال مقامی همسر رفعت هاشم پور، دوبلور پیشکسوت سینما و تلویزیون، و همچنین دایی شراره حضرتی، دوبلور، است. جلال مقامی از سال 1362 به مدت 12 سال اجرای برنامه دیدنی ها به تهیه کنندگی غلامحسین میرزاده را برعهده داشت. این برنامه در آن سال ها که با دوران جنگ هشت ساله همزمان بود، روزهای یکشنبه از شبکه دو پخش می شد و با اجرای جلال مقامی به یکی از محبوب ترین برنامه های تلویزیونی در ایران تبدیل شد. دوبله منحصربه فرد او در سریال لبه تاریکی یکی از شاهکارهای مقامی است. از مشهورترین آثار مقامی می توان به گویندگی اش در آثاری چون «لورنس عربستان به جای عمر شریف»، «شکوه علفزار»، «ارتش سری»، «پوآرو»، «شرلوک هلمز»، «هشدار برای کبری 11 به جای سمیر» اشاره کرد. او در باب دوبلوری و آینده آن در ایران می گوید: «بگذارید واقعیت را بگویم که با ادامه روند فعلی چند سال آینده شاهد این اتفاق خواهیم بود که دوبله ایران از جایگاه رفیع خود را به سطح نازلی برسد.» جلال مقامی عصر پنجشنبه 5 آبان 1401 در اثر ایست قلبی درگذشت. مراسم تشییع پیکر زنده یاد جلال مقامی صبح یکشنبه هشتم آبان ماه از مقابل خانه هنرمندان ایران برگزار و پیکر او در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. هر چند در سطر سطر این گزارش از مرگ نوشتیم اما غافل نبودیم از آثار گرانقدری که هر کدام از چهره های درگذشته هنر برایمان به جای گذاشتند و هر وقت یکی ار آثارشان را مرور کنیم یا چشممان به نامشان بر روی آثارشان بیفتد آنها زنده خواهند بود و به ما راه را نشان خواهند داد تا از میان سطرهای پر دانش و عمیق شان باز هم برای اعتلای ایران عزیز قدم برداریم.