زلزله ۶.۸ ریشتری مناطق ساحلی اکوادور و شمال پرو را لرزاند

به نقل از پایگاه خبری ایران اکونومیست1401/12/28کد خبر 1401c1306547

...

واژه شناسی این خبر (زلزله):
زمین لرزه (به انگلیسی : Earthquake ) یا زلزله ، بومهن، لرزش و جنبش و تکان خوردن زمین است که به دلیل رهش انرژی تخلیه شده از سنگ ها در گسل های پوسته زمین در مدّتی کوتاه روی می دهد. محلّی که منشأ زمین لرزه است و انرژی از آنجا خارج می شود را هایپوسنتر ، و نقطهٔ بالای کانون در سطح زمین را مرکز سطحی زمین لرزه می گویند. پیش از وقوع زمین لرزهٔ اصلی معمولاً زلزله های نسبتاً خفیف تری در منطقه روی می دهد که به پیش لرزه معروف اند. به لرزش های بعدی زمین لرزه نیز پس لرزه می گویند که با شدّت کمتر و با فاصلهٔ زمانی گوناگون میان چند دقیقه تا چند ماه رخ می دهد. هرچقدر تعداد پیش لرزه ها بیشتر باشد، مقدار ریشتر زمین لرزهٔ اصلی، کمتر می باشد.
زمین لرزه نتیجهٔ رهایی ناگهانی انرژی از داخل پوسته زمین است که امواج ارتعاشی را ایجاد می کند. زمین لرزه ها توسط دستگاه زلزله سنج یا لرزه نگار ثبت می شوند. هر چقدر، کانون زلزله عمیق تر باشد، آسیب رسیدگی هم، کمتر می شود. مقدار بزرگی یک زلزله متناسب با انرژی آزاد شده زلزله است. زلزله های کوچک تر از بزرگی ۳ ریشتر اغلب غیر محسوس و بزرگ تر از ۶ ریشتر خسارت های جدی را به بار می آورند، البته ریشتر که هر واحد اضافه آن حدوداً ده برابر قبلی است (مثلاً ۵ نسبت به ۶) فقط واحد اندازه و شدت انرژی تخلیه شده است اما عوامل متعدد دیگری از فاصله گرفته (عمق بیشتر تأثیر کمتر از زیر ده کیلومتر تا ۷۰۰ کیلومتر همین طور فاصله بیشتر افقی از رومرکز ) تا جهت لرزش (عمودی یا ضربه ای) و نوع طول موج لرزش [ نیازمند منبع ] (فاصله جابجایی مکانی رفتی و برگشتی در هر لرزش) در میزان تخریب تأثیر دارند. امواج زلزله سه نوع P و S (امواج بدنی) و سطحی دارند که نوع P که اول می آید به امواج فشاری یا طولی مشهور است زیرا امواجش ضربه ای بوده و در جهت انتشار می لرزانند (مانند بازی کشیدن طناب) و در پوسته زمین با سرعت ۱٫۵ تا ۸ کیلومتر در ثانیه پیش می روند برعکس امواج S یا امواج قیچی تا ۱٫۷ بار سرعتشان کمتر است و در جهت عمود بر خط انتشار می لرزانند (مانند تکاندن سفره) اما نمی توانند از مایعات مثلاً آب یا سنگ مذاب مثل هسته بیرونی زمین رد شوند. زمین لرزه شدید در عمق با زاویه ای ۱۰۵ درجه نواحی سطحی را می لرزاند و نواحی ورای این زاویه منطقه سایه نامیده می شوند و از این رو تجربه نشان داده که امواج P فشاری نسبت به S دامنه بسیار وسیع تری از منطقه سایه را پوشش می دهند و موج P می تواند با تغییر جهت و گذر از گوشته یا هسته بیرونی زمین منطقه ای بسیار دور از رومرکز را بلرزاند.
(برگرفته از دانشنامه آزاد ویکی‌پدیا)