پایتخت با جاذبه های طبیعی و تاریخی شهری دیدنی در تعطیلات نوروزی است
(تصویر شماره 1)(تصویر شماره 2)(تصویر شماره 3)(تصویر شماره 4)(تصویر شماره 5)(تصویر شماره 6)(تصویر شماره 7)(تصویر شماره 8)
با فرارسیدن تعطیلات نوروزی خیالی آسوده از کار و مشغله های روزمره زندگی بهترین فرصت برای سفر است. در این روزها معمولا افراد به دنبال مقصدی مناسب برای استراحت و تفریح هستند. در این گزارش با بررسی چندین کتاب در زمینه گردشگری در تهران با جاذبه های گردشگری در این کلانشهر بیشتر آشنا می شویم.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سفرهای نوروزی یکی از شیرین ترین خاطرات در تعطیلات نوروز به شمار می آیند. در این روزهای فراغت از مشغله های روزمره افراد به دنبال مقصدی مناسب برای استراحت و تفریح هستند. تهران نیز جاذبه های گردشگری خاصی دارد. تهران پایتخت ایران و پرجمعیت ترین شهر کشور است که پیشینه زندگی در آن به دوران نوسنگی بازمی گردد. در دوره صفوی تهران اهمیت زیادی پیدا کرد. اما اوج رونق و شکوفایی تهران را به دوره قاجار نسبت می دهند؛ تهران در زمان قاجار به عنوان پایتخت انتخاب شد. تهران در پهنه ای بین دو کوه و کویر و در دامنه های جنوبی البرز گسترده شده است و 730 کیلومتر مربع مساحت دارد. این شهر دارای اقلیم نیمه خشک است. امروزه تهران به عنوان یکی از مهم ترین مراکز گردشگری ایران شناخته می شود. جاذبه های طبیعی و تاریخی تهران هر ساله گردشگران خارجی و داخلی بسیاری را به سوی این شهر می کشاند. این شهر مراکز تفریحی مدرن و متعددی مانند پارک های جنگلی، برج میلاد، باغ وحش، شهربازی، اتاق فرار، مراکز خرید، انواع رستوران و کافه یکی از مقاصد تفریحی به شمار می رود. شاید تصور بر این است که تهران جاذبه گردشگری چندانی ندارد اما در این گزارش با بررسی چندین کتاب چاپ نخست و بازچاپ در زمینه گردشگری در تهران با جاذبه های گردشگری در این کلانشهر بیشتر آشنا می شویم. (تصویر شماره 2)تحلیل نقش بازارهای سنتی در جذب گردشگران خارجی ناشر: مهکامه کتاب «تحلیل نقش بازارهای سنتی در جذب گردشگران خارجی» (نمونه موردی: بازار بزرگ تهران) تالیف آیدا احمدیان است که از سوی انتشارات مهکامه در سال 1401 به چاپ رسیده است. این کتاب سه فصل اصلی با عناوین کلیات، گردشگری و بازارهای سنتی، بازار بزرگ تهران دارد. در هر فصل کتاب «تحلیل نقش بازارهای سنتی در جذب گردشگران خارجی» زیربخش هایی همچون گردشگری، گردشگری داخلی، گردشگری خارجی، گردشگری بین المللی، چشم انداز و آینده گردشگری بین المللی، ساختار فضایی توریسم، الگوی فضایی عناصر توریستی، معرفی اجمالی بازار بزرگ تهران، روند شکل گیری ساختار کالبدی و عناصر اقتصادی بازار بزرگ تهران و جایگاه اقتصادی بازار در شهر بررسی می شود. این کتاب حاصل پژوهش پنج ساله آیدا احمدیان است که در خصوص شرح بازارهای سنتی ایران و جذب گردشگران خارجی تلاش می کند و دلیل گردآوری آن، تلاش برای حفظ اصالت بازار و روش های جذب گردشگران بیشتر به داخل کشور است که در پایان کتاب به آن اشاره شده است. در تالیف این اثر سعی شده است که همه جوانب بازار بررسی شده و کتابی کامل در زمینه عوامل تاثیرگذار در جذب گردشگران خارجی به بازار بزرگ تهران(15 خرداد) ارائه شود، همه منابع استفاده شده در این اثر قابل استناد در حوزه گردشگری است و به خصوص برای دانشجویان و شاغلان و برنامه ریزان حوزه گردشگری کاربردی و مفید است. (تصویر شماره 3)منطقه 22 قطب گردشگری شهر تهران ناشر: شهرسازی کتاب «منطقه 22 قطب گردشگری شهر تهران» تالیف ستایش عبداله زاده است که از سوی انتشارات شهرسازی در سال 1401 چاپ و راهی بازار نشر شده است. این کتاب به شرح موضوعاتی همچون مطالعات شهر و منطقه، فرآیند آماده سازی زمین، مطالعات تاریخی-جغرافیایی، بررسی تاریخی روند شکل گیری، گسترش و تحولات کالبدی منطقه، مطالعات منظر شهری، ارتفاعات شمالی، مسیل ها، پارک جنگلی چیتگر، مطالعات اقتصادی، وضعیت مالکیت زمین(عمومی، خصوصی، وقفی، تعاونی و...)، تحولات جمعیت منطقه و تراکم جمعیتی، کلیات نحوه استفاده از اراضی، الگوی توزیع کاربری های منطقه، هماهنگی شبکه معابر منطقه با مناطق همجوار، بررسی وضعیت حمل و نقل همگانی، هماهنگی الگوی توسعه با مناطق همجوار، اراضی ذخیره توسعه و نوسازی، شناسایی و معرفی مواهب طبیعی منطقه و چشم اندازها، بررسی مسائل زیست محیطی و اکولوژیک و تاثیر آن در طراحی تفصیلی، شناسایی پوشش گیاهی بومی و موجود، آلودگی های زیست محیطی منطقه، گونه شناسی مسکن موجود و نمونه های بسیار دیگری مورد بررسی قرار گرفته است. در مقدمه این کتاب می خوانیم: در دهه های اخیر رشد بی رویه و شتابان شهرها در ایران، مشکلات شهری زیادی را دامن زده است. به گونه ای که این مشکلات و نارسایی ها، تمامی جنبه های شهرنشینی را تحت تاثیر خود قرار داده و یکی از مشکلات عمده شهرهای قدیمی تر، وجود بافت های فرسوده در آنها است که خود سرآغاز بسیاری از مشکلات شهری شده و مسائل اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، فیزیکی، زیست محیطی و امنیتی را در پی داشته است. بنابراین مسئله اصلی در روند نوسازی و توزیع عادلانه کنونی این است که یک مکانیزم و برنامه مشخص اجرایی و قانونی و طرح های حمایتی وجود ندارد. (تصویر شماره 4)طراحی مرکز خدماتی، تفریحی در تپه ماهور تهران با رویکرد طبیعت گرا ناشر: سنجش و دانش کتاب «طراحی مرکز خدماتی، تفریحی در تپه ماهور تهران با رویکرد طبیعت گرا» تالیف افسانه آقاعلیخانی است که از سوی انتشارات سنجش و دانش در سال 1401 به چاپ رسیده است. این کتاب به شرح موضوعاتی همچون توریست کیست؟، انواع توریسم(تفرج)، اهمیت برنامه ریزی توریسم، ایران به عنوان یک کشور توریستی، شبکه دهکده های جهانگردی در ایران، ضرورت شناخت طبیعت، سیر تکامل انسان و طبیعت در گذر تاریخ، مدل های تعامل انسان با طبیعت در گذر تاریخ، مدل ارگانیک، مدل فراارگانیک، مدل سلطه بر طبیعت، مدل شبه ارگانیک صنعتی، مدل های تعامل انسان و طبیعت در ایران، ارتباط انسان با طبیعت در معماری، نگرش طبیعت ستیز، نگرش طبیعت گریز، نگرش طبیعت گرا، نگرش طبیعت ساز، رابطه طبیعت با معماری در ایران و بررسی نمونه های موردی همچون پارک جمشیدیه تهران، طرح کوه سنگی مشهد و پارک اروپا می پردازد. (تصویر شماره 5)راهنمای گردشگری تهران، ری و شمیران ناشر مولف کتاب «راهنمای گردشگری تهران، ری و شمیران» تالیف احسان میراب زاده، مرتضی رحیم نواز و علی رفیعی است که به معرفی 8 مسیر پیاده گردشگری در بافت تاریخی تهران، مسیر راسته های بازار تهران، 4 محور خیابان ولیعصر (عج)، مرکز شهر، سیدخندان، غرب، محور گردشگری شهر ری، 3 مسیر پیاده گردشگری در شمیران و مسیرهای کوهپیمائی تهران می پردازد. این کتاب در سال 1400 به چاپ رسیده است و در سال 1401 به چاپ دوم رسید. در مهندسی مسیرهای پیاده و محورهای گردشگری در کتاب راهنمای گردشگری تهران، ری و شمیران به نقطه ی آغاز و پایان، طول مسیر، ایستگاه های مترو و خط بی آرتی، ترافیک، پراکندگی جاذبه های گردشگری و جذابیت های روائی توجه شده است. علاوه بر 136 جاذبه گردشگری در مسیرها، محورهای تهران، ری و شمیران، 72 جاذبه پیرامونی این مسیرها و محورها و 30 جاذبه گردشگری پراکنده خارج از این مسیرها و محورها نیز در این کتاب معرفی شده اند. در بخشی از مقدمه کتاب آمده است: «مسیرهای پیاده گردشگری در بافت تاریخی تهران و شمیران و سطح شهر تهران و ری را به این منظور طراحی کرده ایم که روایتی دیگر از گردشگری در شهر را ارائه می کنند؛ روایتی که گردشگری را هم در مسیر می بیند و هم در مقصد. گردشگران در مسیرهای پیاده گردشگری، می توانند مجموعه ای از ادراکات و احساسات مانند «درک معماری روح نواز»، «بازآفرینی خاطرات گذشته»، «درک روائی شهر» و «حس تعلق به مکان» را تجربه کنند و این نوع ارتباط با شهر، می تواند تقویت کننده ی هویت شهروندی و ملی نیز باشد.» در این کتاب همچنین فهرست آثار ثبت شده ملی معرفی شده در مسیرها و محورها همراه با شماره و تاریخ ثبت هر اثر و جدول موزه های تهران، ری و شمیران همراه با نشانی، تلفن تماس، روز و ساعت بازدید فراهم شده است. جدولِ «تین» (نخستین ها)، جدولِ «ترین» (بزرگترین ها و نظایر آن) و جدولِ «تنها» (بازمانده های طهران قدیم) پایان بخش کتاب هستند. احسان میراب زاده، مدیر انتشار و نویسنده کتاب راهنمای گردشگری تهران، ری و شمیران معتقد است: «شهری را که حتی برخی کوچه ها و گُذرها و خانه ها و کافه ها و دکان ها و درخت ها و آدم هایش هم روایتی شنیدنی برای گردشگر دارند را نمی توان در یک کتاب روایت کرد، در عین حال که نمی توان به یک معرفی ساده هم بسنده کرد. هر چه از این شهر بنویسیم، باز هم برای ادای حق مطلب کم است. امیدواریم، بیانِ روائی که در این کتاب به آن دست یافته ایم، بر شیرینی گشت وگذار در پایتخت بیفزاید.» (تصویر شماره 6)تهران؛ شکوه قله ها ناشر: حیات هزار افسان کتاب «تهران؛ شکوه قله ها» با عنوان فرعی راهنمای طبیعت گردی شمال تهران و شمیرانات نوشته احسان میراب زاده و علی رفیعی با همکاری پرهام جانفشان در سال 1401 از سوی انتشارات حیات هزارافسان به چاپ رسیده است. این کتاب مشتمل بر مسیرهای اصلی کوه پیمایی در شمالِ تهران و شمیران؛ محور طبیعت گردی شمال غرب تهران (بخش کن، محور طبیعت گردی جاده امام زاده داوود ﷺ و مسیرهای رایج کوه پیمایی آن) و مسیرهای طبیعت گردی شمیرانات (رودبار قصران و لواسانات) استوار شده است تا ذهن کنجکاو علاقه مندان طبیعت گردی، از یکسو با قله ها و جاذبه های بکر دامنه ها و دره های البرز مرکزی در محدوده تهران و شمیرانات و قصه هرکدام و از سوی دیگر با ویژگی های جغرافیایی و تاریخی؛ مسیرهای دسترسی به آنها، درجه سختی و مختصات طبیعت گردی هر مسیر آشنا شود. برای آگاهی بخشی و عمومی سازیِ «طبیعت گردی مسئولانه» و «توسعه ی پایدار» این شاخه گردشگری به ویژه در روستاهای پهنه البرز مرکزی در شمال تهران و شمیرانات، این کتاب، قدم مهمی محسوب می شود که می تواند نیاز طبیعت گردان و تورگردانان را برطرف سازد. یکی از ویژگی های کتاب «تهران؛ شکوه قله ها»، ترسیم 27 نقشه تخصصی مسیرهای کوه پیمائی و طبیعت گردی در محدوده شمال تهران و شمیرانات است که این نقشه ها بر اساس داده های توپوگرافی و مختصات جغرافیایی و با توجه به متداول ترین مسیرهای طبیعت گردی طراحی و ترسیم شده اند. بیشتر عکس های کتاب، از طبیعت گردان و کوهنوردان حرفه ای گردآوری شده و به همین دلیل مخاطب به راحتی می تواند با عکس ها ارتباط برقرار کرده و خود را در محیط حس کند و عکس در تعامل با متن تعریف شده است. دیگر فصل های کتاب عبارتند از: هفت اصل برای طبیعت گردی مسئولانه، لوازم و تجهیزات انفرادی طبیعت گردی، کاربرد لوازم و تجهیزات انفرادی طبیعت گردی بر اساس ماه های سال، اصول جمع کردن و بستن کوله پشتی، اصول آمادگی جسمانی و گام برداری، پرندگان کوهستانی شمال تهران، گیاهان دارویی و خودرو شمال تهران و شمیرانات، پناه گاه ها و جان پناه های شمال تهران و شمیرانات، قله های شمال تهران و شمیرانات، آثار ثبت شده ملی رودبار قصران و لواسانات، مهم ترین آبشارهای شمال تهران و شمیرانات و مسیرهای دوچرخه سواری کوهستان. چاپ نخست کتاب «تهران؛ شکوه قله ها» از سوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران همزمان با شانزدهمین نمایشگاه بین المللی گردشگری و صنایع وابسته عرضه و با حضور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رونمایی شد. احسان میراب زاده نویسنده و مدیرمسئول انتشارات حیات هزار افسان درباره کتاب «راهنمای طبیعت گردی تهران و شمیرانات» می گوید: «آنچه در این کتاب به عنوان طبیعت گردی، ترویج و تشویق شده صرفا لذت بردن و دیدار از طبیعت و جاذبه های آن به قصد تفریح نیست بلکه این تفریح باید توأم با مسئولیت شناسی نسبت به حفظ محیط زیست و بهره مندی جوامع محلی و آموزش [و تفسیر] باشد و این، همان نقطه ای است که هر سفری به طبیعت که بدون سه معیار بالا انجام شود، خارج از تعریف مدنظر در این کتاب است و بنابراین، پایه کتاب بر طبیعت گردی مسئولانه بنا شده است.» (تصویر شماره 7)بازاریابی گردشگری در توچال تهران ناشر: موجک کتاب «بازاریابی گردشگری در توچال تهران» تالیف دکتر مهدی نورسینا و غلامرضا حبیب زاده است که در سال 1400 از سوی انتشارات موجک به چاپ رسیده است. این کتاب در شش فصل کلیات، اهداف و تعاریف نظری متغیرها، مفهوم و تاریخچه گردشگری، انواع گردشگری شامل گردشگری فرهنگی، هنری، تاریخی، تفرجی و...، کاناپه گردی و بررسی مدل گردشگری باتلر، عوامل موثر بر توسعه گردشگری شامل صنعت گردشگری، توان طبیعی و موانع و اثرات توسعه گردشگری به شرح گردشگری پرداخته است. در پیشگفتار این کتاب می خوانیم: در دنیای امروز گردشگری دیگر به یک صنعت تبدیل شده است، صنعتی که نقش ویژه ای در رشد و توسعه بسیاری از کشورها ایفا می کند و یکی از عرصه های نو و زمینه های جدید مورد مطالعه علوم مختلف بوده و امروزه از منظرهای گوناگون به آن توجه شده است، توجه به گردشگری از یک سو به دلیل ارزش های اقتصادی و از سوی دیگر به دلیل اثرات فرهنگی و اجتماعی آن است. اما نکته ای که در بحث گردشگری بسیار حائز اهمیت است. توجه به عوامل متعددی است که شرایط را برای جذب هر چه بیشتر گردشگران و ارتقاء سطح کیفی و کمی گردشگری در آن منطقه مهیا می کند. (تصویر شماره 8)سیر تاریخی یکصد سال گردشگری تهران ناشر: گویا کتاب «سیر تاریخی یکصد سال گردشگری تهران» تالیف محمد حسین ایمانی خوشخو با همکاری مهدیه شهرابی فراهانی و زهره کرانی است که در سال 1400 از سوی نشر گویا به چاپ رسیده است. این کتاب عنوان هایی همچون مروری بر کلیات طرح، مقصد گردشگری شهر تهران، مبانی نظری شامل گردشگری شهری، فرهنگ، شخصیت گردشگر شهری، گردشگری شهری ایران در یک نگاه، بررسی سیر تاریخی یکصد سال گردشگری شهر تهران، رویکرد تحلیلی مبتنی بر گفتمان، راه اندازی فعالیت ها و مکان های گردشگری قبض و بسط دولت و شهرداری و نقاط ضعف و قوت گردشگری شهری در یکصد سال گردشگری شهر تهران است. در مقدمه این کتاب می خوانیم: امروزه گردشگری شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. احیای مجدد شهرها، رشد اقتصادی، ارتقاء رفاه عمومی، تقویت زیست مطلوب، همگامی با پیشرفت های جهانی و تقویت نقش های اجتماعی در ابعاد محلی و بین المللی از ویژگی هایی است که می توان در اهمیت و ضرورت گردشگری شهری اشاره کرد. قابلیت های تهران برای تبدیل به قطب گردشگری ملی و فراملی برای صاحب نظران و فعالان حوزه گردشگری شهری پوشیده نیست. نقش آفرینی در جامعه جهانی، برخورداری از جلوه های تاریخی، فرهنگی طبیعی و... مرکزیت مبادلات کلان سیاسی، اقتصادی، علمی و بهره وری از زیرساخت های مدرن و جاذبه های پرشمار گردشگری جملگی از قابلیت های مهم این کلان شهر به شمار می رود.