برنامه توسعه هفتم چه خوابی برای کارگران مشاغل سخت دیده است؟

طبق لایحه برنامه توسعه هفتم، زمانِ رسیدن به سن بازنشستگی کارگران مشاغل سخت زیان آور، هم به دلیل کاهش سقف سنوات ارفاقی و هم به دلیلِ قیدِ سنِ بازنشستگی، افزایشِ خواهد یافت.

به گزارش خبرنگار ایلنا، برنامه هفتم توسعه، قوانین کار و تأمین اجتماعی را هدف گرفته و تقریبا تمامِ آنچه که پیش از این به دلیلِ مقاومت های اجتماعی کنار گذاشته شده در این برنامه آورده شده است.

از احیایِ نظام استاد شاگردی و دادنِ مجوز به کارفرما برای به کار گرفتنِ نیروی کارِ جوان با حقوق پایین گرفته تا افزایش سن و سابقه ی بازنشستگی و تغییر مبنای محاسبه ی مستمری؛ به طوریکه به جای مبنا قرار گرفتنِ حقوق دو سال آخر، حقوق 5 سال آخر ملاک قرار بگیرد.

در این برنامه آمده که کارفرمایان حق دارند هر زمانی که اراده کردند نیروی کارِ جوانشان را اخراج کنند.

آن ها همچنین اجازه دارند با افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی با حقوقی کمتر از حداقل دستمزد و بدونِ پرداختِ مزایای مزدی قرارداد ببندند.

کاهش حق بیمه دولت و کارفرما و در مقابل، افزایش حق بیمه ی کارگران نیز یکی دیگر از مواردِ این برنامه است.

در کنارِ این مواد، کارگرانِ مشاغلِ سخت و زیان آور - همان کارگرانی که جانِ خود را در ازای دریافتِ مزدی ناچیز خرج می کنند – نیز بی نصیب نمانده و در تبصره های 3 و 5 ماده 66 برنامه ی توسعه هفتم، معافیتهایِ قانونیِ آن ها را کاهش داده است.

طبق تبصره 3 ماده 66 لایحه برنامه توسعه «سقف سنوات ارفاقی مشمولان قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی به ماده (76) قانون تأمین اجتماعی (مصوب 1380/07/13) "حداکثر هفت سال خواهد بود». این تبصره در واقع سقفِ سنواتِ ارفاقیِ کارگران مشاغل سخت و زیان آور را از 10 سال به 7 سال کاهش داده است.

با این اوصاف، کارگران مشاغل سخت و زیان آور، سه سال بیش از آنچه تا امروز مقرر بوده، باید بر سر کار خود بمانند.

در این برنامه اما، کارگران حتی با پُر کردنِ سابقه ی کاری باید تا رسیدنِ به سنِ بازنشستگی صبر کنند.

به طور مثال، اگر کارگرِ مردی در سن بیست سالگی در شغلی سخت و زیان آور مشغول به کار شود، در سن 43 سالگی، سقف کاری خود را پُر می کند اما باید تا سنِ 50 سالگی برای بازنشستگی صبر کند.

نویسندگان برنامه در حالی دست روی این حقوقِ نیم بندِ کارگرانِ مشاغل سخت و زیان آور گذاشته اند که آن ها از خیلی سالِ پیش با موانعِ بسیاری برای دستیابی به این حقوق مواجه بوده اند. کارفرمایان سالهاست که به راحتی و برای آنکه از زیر بارِ پرداختِ 4 درصد حق بیمه ی مشاغل سخت و زیان آور خارج شوند، عناوین شغلی کارگران را تغییر می دهند و یا کارگاه ها را به شکل صوری و با زدوبند از شمول قانون مشاغل سخت و زیان آور بیرون می آورند. تأمین اجتماعی نیز، هم مسیر با کارفرمایان، موانع بسیاری بر سرِ راه پذیرش پرونده های کارگران این مشاغل قرار می دهد، تا با کاهش تعداد بازنشستگی های پیش از موعد، بخشی از بحرانِ عدم تعادل بین منابع و مصارف صندوق خود را جبران کند.

دولت در چنین شرایطی قصد دارد با تغییرِ قوانین، این کارگران را از حقوقِ خود محروم کند؛ حقوقی که سال ها پیش قانونگذار در ازایِ انجامِ کار سخت و البته زیان آور برای کارگران در نظر گرفته تا بخشی از آسیبِ وارد شده به این کارگران را جبران کند.

اگرچه آسیبی که به جانِ این کارگران می رسد، حتی با ده سال ارفاقِ سنواتِ بازنشستگی هم قابلِ جبران نبوده و نیست.

مکالمه ی کوتاه ما با دوتن از کارگران مشاغل سخت و زیان آور به خوبی گویایِ این وضعیت است.

مکالمه ای کوتاه با کارگرِ یکی از معادنِ کرمان «کارگران معدن معمولا خیری از بازنشستگی نمی بینند. آنها 4 – 5 سال بعد از بازنشستگی با بیماری های ریوی فوت می کنند. از این موارد زیاد داشته ایم…» این را کارگرِ یکی از معادنِ استان کرمان می گوید. زمانی که با او تماس گرفتم تا نظرش را در مورد این لایحه بپرسم، با لبخندِ بی رمقی پاسخ داد: «کسانی که پشتِ میزشان نشسته اند و این تصمیمات را می گیرند یک روز نه، یک ساعت با ما تا عمقِ 170 متری زمین بیایند و بنشینند، دست به کاری نزنند، فقط باشند و ببینند و بعد بروند و هر تصمیمی که خواستند بگیرند…» از او خواستیم تا یک روزِ کاری اش را شرح دهد: «ساعت 4 و نیم صبح از خواب بلند شده و ساعت پنج، سوار مینی بوس می شویم. ساعت 6 ورودمان را ثبت می کنیم و بعد از خوردنِ صبحانه، وارد تونل می شویم. تا ساعتِ 12 که برای استراحتِ یک ساعته از تونل خارج می شویم، نه از نور خبری هست، نه استراحت، نه میز و نه کولر. اینجا بیل و کلنگ است و وسایلی که با آن تونل را بشکافیم. چشم، چشم را نمی بیند. فضا تنگ است و سرمان به کار. شش ساعتی را با گرد و خاک و مواد معدنی و سیمان سر می کنیم، بعد برای خوردنِ ناهار از تونل بیرون می آییم». نه فقط صدا، ارتعاش، گرما، گازها و بخارات شیمیایی که کابوسِ آوار سنگهای چند تُنی و گیر کردن در انتهایی ترین و غیرقابل دسترس ترین نقطه ی تونل نیز همیشه با آن هاست. گازگرفتگی، برق گرفتگی و انفجار، حوادثی است که این کارگران بارها آن را به چشم دیده اند و شنیده اند؛ «زیر سنگ رفتنِ همکارانمان را زیاد دیده ایم؛ همکاری داشتیم که او را به سختی از زیر سنگ دو تُنی بیرون آوردیم.

انگار داشتیم تُن ماهی جمع می کردیم…» بعد از ساعت 12 چه می کنید؟ «شیفتمان تمام می شود اما معمولا ترجیح می دهیم شیفت بعدی را هم بمانیم تا از پسِ مخارج زندگی بربیاییم. سال گذشته برای 150 و اندی ساعت کار در ماه، 7 میلیون حقوق می گرفتیم». یعنی تقریبا همان حداقل حقوق؟ «بله، برای همین معمولا شیفت بعد هم می مانیم…» در نهایت از او می پرسیم که اگر قانون کاهشِ سنواتِ ارفاقی مشاغل سخت و زیان آور تصویب شود و مجبور باشید بیش از بیست سال کار کنید چه؟ می گوید: «حتی یک ساعت هم بعد از بیست سال زیاد است، نمی توانیم». مکالمه ای کوتاه با کارگر یکی از کارخانه ‎های فولاد خوزستان با کارگری دیگر، در خوزستان تماس می گیریم. او کارگر یکی از کارخانه های فولاد است.

می گوید: «در گرمای بالای 50 درجه و رطوبتی که گاه به 90 درجه می رسد، در یکی از سخت ترین و طاقت فرساترین مشاغل کار می کنیم. تصور کنید در خوزستان کنار کوره هایی که دمای آن هزار و هفتصد درجه است بایستید و با سرعت کار کنید… حتی ده سال هم برای چنین شغلی زیاد است». کارگر خوزستانی می گوید: «سوختگی دردناکترین مرگی است که گاه برای کارگران در این مکان ها اتفاق می افتد. همکاری داشتیم که از بخارِ ذوب سوخت و فوت کرد». از او در مورد حوادثِ شایع در فولاد می پرسم و پاسخ می دهد: «کارگران از ناحیه ی چشم، زیاد دچار حادثه می شوند، غبار اکسیدی که در قسمت ذوب و کوره ها وجود دارد به ریه ها آسیب می زند و قطعی دست و پا هم داشته ایم. دیسک کمر و گردن هم که دیگر شایع است». پایان مکالمه می گوید: «همین سختی کار را هم به سختی می دهند، دیگر چه چیز را می خواهند از ما بگیرند؟