نگاهی به سمفونی خرمشهر / این موسیقی مال مجید انتظامی نیست!
به نقل از خبرگزاری تسنیم1402/3/3کد خبر 1402396216
مجید انتظامی معتقد است که ملودی هایی که برای حماسه های رزمندگان کشورمان در هشت سال دفاع مقدس ساخته، از او نیست، بلکه متعلق به خودِ رزمندگان است..
- اخبار فرهنگی - به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم ، مجید انتظامی یکی از هنرمندانی است که نامش با آثاری ماندگار در موسیقی ایران می درخشد..
یکی از این آثار، سمفونی خرمشهر است..
انتظامی قصد داشت که سال گذشته و پس از 10 سال دوری از صحنه، مجموعه ای از آثار ماندگارش را با همراهی ارکستر ملی ایران در تالار وحدت اجرا کند..
اجرایی که با چند بار تغییرِ زمان مواجه شد ولی بالاخره به دلیل اتفاقاتی که در کشور رخ داد، به سرانجام نرسید و روی صحنه نرفت..
شهریور سال گذشته و هنگامی که مجید انتظامی مشغول تمرین با ارکستر ملی ایران برای اجرا بود، گفت وگویی با او داشتیم که بخشی از آن به سمفونی خرمشهر اختصاص داشت..
امروز سوم خرداد و همزمان با سالروز آزادسازی خرمشهر، گزیده ای از صحبت های مطرح شده از سوی مجید انتظامی در آن گفت وگو را بازنشر می کنیم: ادای احترام درویش به حاتمی کیا و ملاقلی پور/ خالق سمفونی خرمشهر در صدا و سیما تجلیل شد مجید انتظامی: آثاری که من اجرا می کنم، بسترش کلاسیک است..
حالا گاهی نی انبان، سنتور، تار، سه تار و کمانچه هم در این ارکستر قرار می گیرند..
ولی حماسه ی خرمشهر قطعه ی سختی است..
نوازندگان سازهای مسی وقتی قطعه ی خرمشهر را می نوازند، لب هایشان پاره می شود..
چون مدام در حالِ پُرقدرت نواختن هستند..
وقتی شما قطعه ای آرام را با سازهای بادی می نوازید به لب تان زیاد فشار نمی آید چون زیاد فُرته(پرقدرت نواختن) نمی نوازید و همه پیانو (آرام نواختن) می نوازند. ولی وقتی صد نفر روی صحنه هستند و عده ای فریاد می نوازند، عده ای چوب می زنند، دف و دمام و تیمپانی هم می نوازند؛ آن وقت است که سازهای بادی مجبورند با تمام وجودشان بنوازند. این فشار زیاد باعث می شود که خون به لب ها نرسد و فشار زیاد باعث می شود که لبِ نوازنده تاول بزند یا حتی خونریزی کند..
به خودم می گویم چطور باید بسازم، یا آهنگِ قبلی را چطور ساختم..
من با شخصیتِ فیلم ها زندگی می کنم..
با سعید در فیلمِ از کرخه تا راین زندگی کردم..
با آن شخصیت شیمیایی شدم، با او تیر می خورم، کور می شوم و غیره باید اعتقاد داشته باشید که این مرد رفته است و جانش را برای دفاع از مملکت و پَس گرفتنِ قطعه ای از این کشور به خطر انداخته است..
عده ای جانشان را دادند تا خرمشهر را پَس بگیرند..
درست در همان زمانی که همه دنیا داشت به صدام کمک می کرد؛ این مردان رفتند و خرمشهر را پَس گرفتند..
به این از خودگذشتگی و فدا کردنِ جانشان که ارزشمندترین داشته ی هر انسان است، باید اعتقاد داشت..
کسانی که شیمیایی شده اند، الان با لوله نفس می کشند..
شما کمی نفس تان را حبس کنید، ببینید چه فشاری روی آدم می آید..
ما راحت نفس می کشیم..
این قطعه حدود 40 سال قدمت دارد..
ملودی های این اثر هنوز تازه و زنده است..
مردم دوست دارند از کرخه تا راین ، بوی پیراهن یوسف یا آژانس شیشه ای بشنوند..
چون مردم آن از خودگذشتگی را قبول کرده اند و در دل شان نشسته است..
این تِم ها مالِ مجید انتظامی نیست؛ این تِم ها از وجود این ها بیرون می آید و من فقط آن ها را می شنوم. وقتی در تخیلت موسیقی را شکل می دهی، با فضایی بزرگ با وسعتیِ بسیار زیاد مواجهی. حالا این عظمت را باید روی کاغذی کوچک بیاوری..
حالا این وسعت و عظمت را باید کوچک کنی و روی کاغذ بیاوری و دست یک نوازنده بدهی تا آن را اجرا کند..
پس هیچ وقت آن وسعت و عظمت را نمی شود بیان کرد..
در نتیجه باید عذرخواهی کنم که آنچه در مغزم هست را نمی توانم پیاده کنم و در همین حد از دستم برمی آید..
سرودی که با آزادسازی خرمشهر ماندگار شد/ چرا رهبری اجازه پخش این سرود را نداد آنچه در ذهن من است خیلی بزرگ است..
در وسعت لایتناهی چیزی در ذهنِ آدمی است، حالا باید آن را کوچک و کوچک کنی و دستِ دمام بدهی..
ویلن کوچک است، کجا می تواند آن عظمت را ارائه کند..
حماسه ی خرمشهر است..
همه در حال جنگیدن هستند؛ سازهای مسی در حال کوبیدن هستند، دف و دمام می کوبند، تیمپانی می کوبد، زهی ها با تمام وجود می نوازند و همه در حالِ تلاش و نواختن هستند غیره این جنگ است..
خوانندگان گروه کُر هم در حال جنگیدن هستند با این چوبی که می زنند؛ اعتراض و خشم خودشان را نشان می دهند..
فهمیدند که این یک مسئله ملی است و فقط برای قشنگی نیست..
برای همین است که امروز دیدم، چوب زدنِ خوانندگان گروه کُر درست شده است..
در اجراهای قبلی نتوانستیم تفهیم کنیم که این چوب برای قشنگی نیست..
خوانندگان گروه کُر که روی صحنه چوب به دست می گیرند، با رزمنده ای که برای دفاع میهنش راهی جبهه شده، فرقی ندارد..
یکی از همین دوستانِ موزیسین به من گفت که چرا خودت آثارت را رهبری می کنی..
بده به یک نفر دیگر تا ارکستر را رهبری کند..
خودت هم بنشین و گوش کن. گفتم آخر حسی که من دارم را هیچ رهبری ندارد..
من این نُت ها را با پوست و گوشت و خونم نوشته ام. می دانم چطور باید اجرا شود..
ولی رهبر دیگری اگر جلوی ارکستر بایستد، می آید و قطعه را اجرا می کند و خیلی خوب هم اجرا می کند..
تو که نی انبان می زنی؛ این آرامش قبل از طوفان است؛ عده ای در خرمشهر آرام نشسته اند و غذا می خورند و با بچه هایشان بازی می کنند و به یکباره به آنها حمله می کنند..
یک بار موسیقی تهاجمی می شود، یک بار ایران شکست می خورد..
باور اینکه ما این خاک را پَس می گیریم؛ قطعه ی ما ریتمیک و 8/6 است ولی در آن خشونت جاری است..
همین چوب ها در دستِ خوانندگان گروه کُر خودش از خشونت روایت دارد..
حالا ما حمله می کنیم..
موسیقی حماسی در وجودم هست..
هر کاری کنم دست آخر حماسی می شود..
موسیقی از کرخه تا راین کاملا حماسی است..
موسیقی یک الفبا دارد که این الفبا را هر کسی بلد نیست..
اگر شما از بوی پیراهن یوسف خوش تان می آید، موسیقی مهربانی نیست..
اما چرا مهربان می نوازد؟ چون بنده خدایی که شیمیایی شده چه گناهی کرده است..
او می خواسته از وطنش دفاع کند؛ می خواسته یک روزی من در این سالن(اشاره به تالار وحدت) کنسرت بگذارم..
هر کسی این شانس را ندارد که درباره آن فردِ شیمیایی بنویسد و روزی بیاید در این سالن کنسرتِ همان اثر را برگزار کند..
بعضی ها این شانس را پیدا می کنند که بتوانند درباره تاریخ مملکت شان چیزهایی بنویسند و برای مردم اجرا کنند و مردم از آنها خوش شان بیاید..
در اثر بوی پیراهن یوسف و از کرخه تا راین ، بخش هایی از این آهنگ ها به اجرای سوت اختصاص داشت..
در ضبطِ این اجراها زنده یاد خورشید فر که نوازنده ارکستر سمفونیک بود، این سوت ها را با دهان اجرا می کرد..
امروز در ترکیب ارکستر ملی جوانی حضور داشت با گیتارش که این سوت ها را اجرا می کرد..
واژه شناسی این خبر (مجید انتظامی):
مجید انتظامی (زادهٔ ۱۸ اسفند ۱۳۲۶ در تهران ) موسیقی دان ، آهنگساز ، نوازنده ابوا و مدرس موسیقی اهل ایران است.
او از دههٔ ۱۳۵۰ برای بیش از ۸۰ اثر سینمایی موسیقی متن نوشته است و با دریافت ۴ سیمرغ بلورین برای فیلم های بای سیکل ران ، روز واقعه ، آژانس شیشه ای و دیوانه ای از قفس پرید مشترکاً به همراه حسین علیزاده و محمدرضا علیقلی برندهٔ بیشترین سیمرغ بلورین در بخش بهترین موسیقی متن جشنواره فیلم فجر می باشد. انتظامی از برگزیدگان هشتمین همایش چهره های ماندگار در سال ۱۳۸۹ است و در سال ۱۳۹۳ به عنوان جهادگر عرصهٔ فرهنگ و هنر نشان افتخار دریافت کرده است. او فرزند عزت الله انتظامی بازیگر سینمای ایران است.
(برگرفته از دانشنامه آزاد ویکی‌پدیا)
واژه شناسی این خبر (ارکستر سمفونیک تهران):
ارکستر سمفونیک تهران بزرگترین و قدیمی ترین ارکستر سمفونیک ایران است. این ارکستر در سال ۱۳۱۲ به وسیله غلامحسین مین باشیان و با نام ارکستر بلدیه آغاز به فعالیت نمود. فعالیت ارکستر سمفونیک تهران طی سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ با وقفه روبرو شد تا این که در اسفندماه ۱۳۹۳ مجدداً با رهبر ی علی رهبری آغاز به کار کرد.
پس از استعفای علی رهبری در اردیبهشت سال ۱۳۹۵ و عدم دعوت دوباره ایشان، ارکستر سمفونیک تهران توسط شورای هنری با حضور شهرداد روحانی به عنوان رهبر، اداره می شد. در مرداد ۱۳۹۵، علی اکبر صفی پور، مدیرعامل بنیاد رودکی اعلام کرد که شهرداد روحانی به عنوان رهبر ثابت ارکستر سمفونیک تهران انتخاب شده. در زمستان ۱۳۹۸ با خروج ناگهانی شهرداد روحانی از ایران، ارکستر سمفونیک تهران دچار حاشیه های زیادی شد تا اینکه در اول خرداد ۱۳۹۹ شهرداد روحانی که در آمریکا به سر می برد، از طریق اینستاگرام اعلام استعفا کرد.
نخستین بار در ۱۳ آذر ۱۳۱۲ به رهبری غلامحسین مین باشیان و با نام ارکستر سمفونی بلدیه (شهرداری) فعالیت خود را آغاز نمود. این ارکستر که ۴۰ نوازنده داشت، نخستین کنسرت خود را در مهرماه ۱۳۱۳ در سالن سینما هما به مناسبت جشن هزاره فردوسی برگزار کرد. با اضافه شدن ۱۰ نوازنده اهل چکسلواک، ارکستر به اجرای برنامه ادامه داد. این وضعیت تا سال ۱۳۲۰ ادامه داشت، در آن سال به دلیل تبعات جنگ جهانی دوم، مین باشیان برکنار شد و نوازنده های خارجی نیز به کشورشان بازگشتند. این ارکستر در ۱۳۲۴ به وسیله پرویز محمود تجدید سازمان و به شکل کنونی اش درآمد. پرویز محمود در آن زمان رئیس هنرستان عالی موسیقی (کنسرواتوار تهران) بود و چند تن از همکاران و دوستانش مانند غلامحسین قریب گرگانی (نوازنده کلارینت ) و روبیک گریگوریان (نوازنده ویلن و رهبر آواز گروهی ) در این کار با او همکاری داشتند.
در سال ۱۳۲۹ پرویز محمود به آمریکا مهاجرت کرد و در نتیجه گریگوریان به عنوان سرپرست هنرستان انتخاب شد اما این سرپرستی بیش از یک سال به طول نینجامید و وی نیز همیشه به آمریکا مهاجرت کرد و ارکستر سمفونیک تهران ثبات خود را از دست داد. افرادی چون روبن صفاریان ، مرتضی حنانه و سرژ خوتسیف هر یک به شکل کوتاه مدت رهبری ارکستر را تقبل کردند، که در این میان طولانی ترین آن ها رهبری حنانه است که به زحمت به یک سال می رسید.
(برگرفته از دانشنامه آزاد ویکی‌پدیا)
واژه شناسی این خبر (دفاع مقدس):
جنگ ایران و عراق یا جنگ هشت ساله که در ایران با نام جنگ تحمیلی و دفاع مقدس نیز شناخته می شود و در بسیاری از منابع عربی و بعضی منابع غربی از آن با عنوان جنگ اول خلیج یاد شده است که در زمان صدام حسین در عراق با نام قادسیهٔ صدام از آن یاد می شد، طولانی ترین جنگ متعارف در قرن بیستم میلادی و دومین جنگ طولانی این قرن پس از جنگ ویتنام بود که نزدیک به هشت سال به طول انجامید. جنگ به صورت رسمی در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ برابر ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ با حمله عراق به ایران آغاز شد. در این روز درگیری های پراکنده مرزی دو کشور با یورش هم زمان نیروی هوایی عراق به ده فرودگاه نظامی و غیرنظامی ایران و تهاجم نیروی زمینی این کشور در تمام مرزها به یک جنگ تمام عیار تبدیل شد(برگرفته از دانشنامه آزاد ویکی‌پدیا)