دیابت: چالش جهانی سلامتی با بیش از ۴۰۰ میلیون مبتلا

دیابت، یا بیماری قند، یکی از بیماری‌های شایع متابولیکی است که با سطح بالای قند خون مشخص می‌شود. این بیماری بیش از ۴۰۰ میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده و به دلیل پیچیدگی‌های فراوان و اثرات بلندمدت آن بر سلامت انسان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. دیابت به‌طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲.

دیابت نوع ۱، که به آن دیابت وابسته به انسولین نیز گفته می‌شود، به دلیل تخریب سلول‌های بتا در پانکراس رخ می‌دهد. این سلول‌ها مسئول تولید انسولین هستند؛ هورمونی که به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند. در غیاب انسولین کافی، گلوکز نمی‌تواند به سلول‌ها وارد شود تا به عنوان منبع انرژی استفاده شود؛ در نتیجه سطح گلوکز در خون افزایش می‌یابد.

این نوع دیابت عمدتاً در کودکان و جوانان تشخیص داده می‌شود و نیاز به تزریق منظم انسولین دارد. عوامل زیستی همچون ژنتیک و عوامل محیطی مانند عفونت‌های ویروسی می‌توانند در بروز این نوع دیابت نقش داشته باشند. 

دیابت نوع ۲ که به آن دیابت غیر وابسته به انسولین نیز می‌گویند، شایع‌ترین نوع دیابت است و معمولاً در بزرگسالان تشخیص داده می‌شود.

این بیماری به دلیل ناتوانی بدن در استفاده موثر از انسولین (مقاومت به انسولین) یا کاهش تدریجی تولید آن رخ می‌دهد. افزایش وزن، کم‌تحرکی، رژیم غذایی نامناسب و تاریخچه خانوادگی از جمله عواملی هستند که می‌توانند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهند. برخلاف دیابت نوع ۱، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ لزوماً نیازی به تزریق انسولین ندارند و ممکن است با تغییرات در سبک زندگی و مصرف داروهای خوراکی مدیریت شوند.

علائم هر دو نوع دیابت شامل تشنگی زیاد، تکرر ادرار، کاهش وزن ناگهانی، خستگی شدید و تاری دید است. تشخیص دیابت به‌طور معمول از طریق آزمایشات خون شامل اندازه‌گیری قند خون ناشتا و تست هموگلوبین A1C انجام می‌شود.

مدیریت دیابت شامل تغییراتی در رژیم غذایی، ورزش منظم، و در برخی موارد مصرف دارو است. کنترل قند خون در محدوده هدف می‌تواند به پیشگیری از عوارض بلندمدت مانند بیماری‌های قلبی، مشکلات کلیوی، نوروپاتی و آسیب‌های چشمی کمک کند.

برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، تزریق منظم انسولین و پایش مداوم قند خون ضروری است. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ممکن است از داروهای خوراکی مانند متفورمین استفاده کنند و با کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی سطح قند خون را کنترل نمایند. در نهایت، آموزش و آگاهی افراد در مورد دیابت و اهمیت کنترل دقیق آن، نقش کلیدی در پیشگیری و مدیریت این بیماری ایفا می‌کند.

بررسی منظم سلامت و آگاهی از علائم و نشانه‌های دیابت می‌تواند به تشخیص زودهنگام بیماری و کاهش خطر عوارض جدی آن کمک کند.

برای جامعه و سیستم‌های بهداشتی، تمرکز بر پیشگیری و مدیریت صحیح دیابت می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد و کاهش بار اقتصادی ناشی از این بیماری منجر شود.