پیام اعتدال در انفاق از امام علی (ع)

آیه‌ای که در کلام امام علی (ع) و در تفسیر علی بن ابراهیم قمی و روایت ابو الجارود از امام باقر (ع) ذکر شده، به موضوع اسراف و اعتدال در انفاق اشاره دارد و به وضوح بیانگر اصولی است که در عمل به آنها توجه به نیازهای واقعی انسان و رعایت حدود الهی ضروری است. در این آیه، خداوند به کسانی اشاره می‌کند که در انفاق‌های خود نه اسراف می‌کنند و نه خساست به خرج می‌دهند. این دو مورد نشان‌دهنده تعادل در مدیریت منابع و استفاده درست از نعمت‌هاست.
امام باقر (ع) در تفسیر این آیه بر آن تأکید می‌کند که اسراف در انفاق به معنای خرج کردن در راه معصیت و بناحق است. این بیان از مولای متقیان نه تنها تأکید بر پرهیز از اسراف مادی دارد بلکه به ما یادآوری می‌کند که باید در تصمیم‌گیری‌هایمان بررسی کنیم که آیا سرمایه‌گذاری ما در راستای حق و تعالی است یا در جهت معصیت و ناپاکی. سیره زندگی بزرگان دین ما نشان می‌دهد که آنها همواره با اعتدال در انفاق به دنبال رضایت خدا و خیر رساندن به مردم بوده‌اند.
بنابراین، این حدیث و آیه دربردارنده پیام اخلاقی عمیقی است که نه تنها در زمینه کمک به دیگران و انفاق مالی بلکه در کل رفتار فردی ما در مقابله با مسائل روزمره نیز کاربرد دارد. آنگاه که فردی به خیری بزرگ می‌پردازد، باید همیشه مراقب باشد که به حدی از خرج و ولخرجی نرسد که به خود و خانواده‌اش آسیب بزند و همچنین از خطای عدم استفاده صحیح از امکانات و منابع پرهیز کند.
در زمان ما، اسراف می‌تواند به اشکال مختلفی بروز کند؛ از مصرف بی‌رویه در خریدهای روزمره گرفته تا خرج کردن در مواردی که نه تنها ضروری نیستند بلکه مرجع‌های طلب و فساد در آن وجود دارد. این امر نیازمند دقت نظر و خودآگاهی افراد است تا بتوانند به فراخور دینی که بر دوش دارند، رفتار کنند. همچنین، در عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی، این بررسی نسبت به انفاق و سرمایه‌گذاری‌ها نیازمند توجه ویژه‌ای است.
از سویی دیگر، خساست یا کم‌خرجی نیز همانند اسراف یک معضل است. وقتی که افراد حتی در موارد نیازمندی‌های ضروری جامعه و خانواده خود کوتاهی می‌کنند، در حقیقت به حقوق دیگران تعدی کرده و در برابر مسؤولیت‌های اجتماعی خود قصور کرده‌اند. به همین دلیل است که تعادل بین انفاق و احتیاط در مدیریت زندگی شخصی و اجتماعی هر فرد ضروری به نظر می‌رسد.
در مجموع، پیام این حدیث و آیه به ما یادآوری می‌کند که انفاق باید توأم با دقت و صداقت و رعایت حقوق الهی باشد، تا نه تنها زندگی فردی بلکه جامعه‌ای سالم و پر از محبت و همدلی ساخته شود. این یک اصل اساسی در دینی است که بر مبنای انصاف، انصاف و اعتدال استوار است.