امام کاظم: خواب و تنبلی، نارضایتی خدا

حدیث گرانبهایی از امام کاظم علیه‌السلام بیانگر اهمیت تلاش و فعالیت در زندگی انسان است. در این حدیث، امام علیه‌السلام به دو ویژگی منفی انسانی اشاره می‌کند که خداوند متعال آنها را نمی‌پسندد: خواب‌آلودگی و بی‌کاری. این حدیث نشان‌دهنده تأکید بر کار و جدیت در زندگی است و از ما می‌خواهد که از ویژگی‌هایی که موجب ضعف و سستی در شخصیت و عمل ما می‌شود، دوری کنیم.

عبارت ̎ اللّهَ تعالى لَيُبغِضُ العَبدَ النَّوَّامَ ̎ نشان می‌دهد که خواب‌زدگی و تنبلی نه تنها یک عادت بد، بلکه یک نقص روحی به شمار می‌آید. انسان باید به‌گونه‌ای زندگی کند که از وقایع روز بهره‌برداری کند و غافل از فرصت‌ها نباشد. خوابیدن و روی خواب و آسودگی حساب کردن، منجر به از دست دادن بسیاری از فرصت‌ها و لذت‌ها در زندگی می‌شود. امام کاظم علیه‌السلام در این جا ما را به یادآوری تکالیف و مسئولیت‌های خود دعوت می‌کند تا بدانیم هر لحظه از زمان فرصتی است که باید به خوبی از آن استفاده کرد.

در بخش بعدی این حدیث، عبارت ̎ إنّ اللّهَ تعالى لَيُبغِضُ العَبدَ الفارِغَ ̎ به ما یادآوری می‌کند که بی‌کاری و بی‌هدف بودن نیز مورد نفرت حضرت حق است. این نشانه آن است که زندگی بدون هدف و مقصود بایستی در نظر ما زشت و ناپسند جلوه کند. بی‌کاری نه تنها به سستی و تنبلی منجر می‌شود، بلکه می‌تواند روح و شخصیت انسان را به سمت یأس و ناامیدی سوق دهد. انسان موجودی است که باید در تلاش و جستجوی تعالی و پیشرفت باشد. از آن‌جا که کار و تولید می‌تواند احساس مفید بودن و رضایت از خود را به همراه داشته باشد، بی‌کاری سبب می‌شود تا فرد از این احساس محروم شود.

نکته مهمی که امام کاظم علیه‌السلام به آن اشاره کرده است، تأکید بر مسئولیت‌پذیری انسان در قبال زندگی و زمان خود می‌باشد. برای اینکه زندگی به طرز مطلوبی سپری شود و انسان به موفقیت‌های اجتماعی و مادی دست یابد، نیاز است که به کار و تلاش مستمر روی آورد. در حوزه‌های مختلف زندگی، از جمله کار، تحصیل، خانواده و جامعه، باید با جدیت و کوشش عمل کنیم.

در دنیای امروز، با توجه به آمار بالای بیکاری و همچنین افزایش افسردگی‌های ناشی از بی‌کاری، این حدیث می‌تواند درس‌هایی برای ما داشته باشد. انسان‌های توانمند و باانگیزه کسانی هستند که هر بحران و چالشی را به فرصت تبدیل می‌کنند و از خواب‌زدگی و بی‌عملی دوری می‌گزینند. همچنین این حدیث می‌تواند به ما یادآوری کند که باید روزانه به خودمان یادآوری کنیم که به دنبال چه هدفی هستیم و چگونه می‌توانیم در زندگی‌مان تغییرات مثبتی ایجاد کنیم.

از سویی دیگر، این حدیث ما را به تفکر درباره زمان و فرصت‌هایی که در اختیار داریم فرا می‌خواند. باید بدانیم که زمان گران‌بها است و هیچ‌کس نمی‌تواند آن را بازگرداند. لذا استفاده بهینه از وقت و تلاش برای پیشرفت، مانع از به هدر رفتن عمر ما می‌شود. همچنین وقتی خداوند متعال بر بی‌کاری و خواب‌زدگی این‌چنین تأکید کرده است، نشانه آن است که هدف‌مندی و تلاش مستمر در زندگی، از دیدگاه دین اسلام امری ضروری و واجب تلقی می‌شود.

به‌طور خلاصه، حدیث امام کاظم علیه‌السلام یادآور اهمیت کار، تلاش و دوری از سستی و بی‌کاری در زندگی انسان‌هاست. چنین نگرشی می‌تواند ما را به سمتی هدایت کند که زندگی‌مان پر از فعالیت و هدف باشد و از فرصت‌های پیش رو به بهترین شکل استفاده کنیم.