اهمیت تعادل در امور دنیوی

۞الإمام الكاظم علیه السلام :كانَ لُقمانُ علیه السلام یَقولُ لاِبنِهِ : ... یا بُنَیَّ ، خُذ مِنَ الدُّنیا بُلغَةً ، ولا تَدخُل فیها دُخولاً یَضُرُّ بِآخِرَتِكَ ، ولا تَرفُضها فَتَكونَ عِیالاً عَلَى النّاسِ . ۞

۞ امام كاظم علیه السلام :لقمان همواره به پسرش مى گفت: « . . . پسرم! از دنیا به اندازه كفایت (نیاز) برگیر و آن چنان در دنیا فرو نرو كه به آخرتت زیان رسانَد، و چنان هم رهایش نكن كه سربار مردم گردى».۞.

حضرت امام کاظم علیه السلام در حدیثی گرانبها از لقمان حکیم نقل می‌کنند که به فرزندش می‌گوید: «پسرم! از دنیا به اندازه کفایت بهره‌برداری کن و آن چنان در دنیا غرق نشو که به آخرتت آسیب رساند و همچنین آن را نیز ترک نکن که وابسته به دیگران باشی». این روایت حکمت‌های عمیق و راهنمایی‌های بسیار مهمی را در زندگی به ما ارائه می‌دهد.

نظر کلی در مورد دنیا و آخرت

دنیا و آخرت دو مقوله‌ای هستند که همواره در آموزه‌های اسلامی به آنان پرداخته شده است. هر یک از انسان‌ها در زندگی خود باید بتواند تعادل مناسبی بین این دو مقوله برقرار کند. روی آوردن به دنیا به معنای دوری از آخرت نیست و ترک دنیا نیز نباید به معنای وابستگی به دیگران باشد. امام کاظم علیه السلام از طریق نقل این حدیث، پیام بزرگی به ما میدهند: «باید زندگی را به گونه‌ای مدیریت کنیم که نه به دنیا آسیب رسانیم و نه به آخرت».

بهره‌برداری معقول از دنیا

بهره‌برداری معقول از دنیا به این معناست که فرد با نگاه به نیازهای خود و بی‌توجهی به زیاده‌خواهی، از امکانات این دنیا استفاده کند. در واقع، انسان باید بتواند هم بهره‌وری متناسبی از دنیا داشته باشد و هم در عین حال به یاد آخرت باشد. بی‌تردید، بهره‌برداری از دنیا باید به گونه‌ای باشد که فرد به خود و دیگران آسیب نزند. این تجویز امام کاظم علیه السلام و لقمان حکیم، ما را به تفکر در مورد معیارهای صحیح بهره‌برداری از امکانات دنیوی دعوت می‌کند.

خطرات در غرق شدن در دنیا

یکی از نکات مهم در این حدیث، هشدار به غرق شدن در دنیا است. غرق شدن در دنیا می‌تواند منجر به فراموشی آخرت و غفلت از مسئولیت‌ها و تکالیف دینی شود. به همین خاطر، پدران و مادران باید به فرزندان خود بیاموزند که دنیا یک مکان گذراست و نگاه آنان باید به سوی آخرت باشد.از طرف دیگر، غرق شدن در دنیای مادی می‌تواند به کاهش خدمات انسانی و اخلاقی منجر شود. در این راستا، پیام این حدیث برای جوانان و انسان‌های جویای مادیات بسیار حائز اهمیت است.

حفظ شرافت و استقلال

یکی از نکات مهم در این حدیث، حفظ شرافت و استقلال انسانی است. امام کاظم علیه السلام توصیه می‌کنند که انسان‌ها باید تعادل را از طریق علم و آگاهی حفظ کنند. در واقع، نباید اجازه داد که وابستگی به دیگران، زندگی مستقل فرد را تحت تأثیر قرار دهد. این موضوع نشان‌دهنده آن است که استقلال و خودکفایی در زندگی، نه تنها از لحاظ مادی بلکه از لحاظ اخلاقی نیز اهمیت دارد. انسان باید در تلاش برای تأمین نیازهای خود باشد و در عین حال از نظر اخلاقی به دیگران آسیب نرساند.

توازن میان دنیا و آخرت

توازن بین دنیا و آخرت یکی از چالش‌های اصلی در زندگی است. چگونه می‌توان ضمن استفاده از فرصت‌های دنیوی، نسبت به آینده و آخرت نیز توجه داشته باشیم؟ پاسخ این سوال، در واقع در خود این حدیث نهفته است. با استفاده از آموزه‌های اسلامی و توصیه‌های بزرگانی چون لقمان حکیم و امام کاظم علیه السلام، می‌توان به این نتیجه رسید که زندگی باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که فرد هم از دنیای خود بهره‌برداری کند و هم به فکر آینده‌اش باشد.

نتیجه‌گیری

این حدیث، حاوی نکات و پیام‌های بسیار مهمی است که می‌تواند راهنمایی برای زندگی بهتر باشد. امام کاظم علیه السلام با نقل این حکمت، همواره بر اهمیت تعادل میان دنیا و آخرت تأکید دارند. انسان باید از دنیا بهره‌برداری معقولی داشته باشد و در عین حال نباید فراموش کند که زندگی دنیا تنها یک مرحله از زندگی اوست. بنابراین، باید به فرزندان خود بیاموزیم که زندگی را باید با تعادل و حکمت پیش برد. استفاده از دنیا باید به گونه‌ای باشد که نه تنها به خود، بلکه به دیگران آسیب نرسانیم، و همواره آخرت را در نظر داشته باشیم. این رویکرد نه تنها به ما کمک می‌کند تا زندگی موفق‌تری داشته باشیم، بلکه پایه‌های اخلاقی و اجتماعی ما را نیز تحکیم می‌بخشد. امید است تا تمامی ما بتوانیم با توجه به این حکمت‌ها، زندگی متعادل و معقولی را تجربه کنیم و به سوی نیکی و فضیلت حرکت کنیم.