تبیین حدیث امام سجاد درباره قدرت واقعی
۞ الإمامُ زینُ العابدینَ علیه السلام : مَرَّ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله بقَومٍیرفَعونَ حَجَرا ، فقالَ : ما هذا؟ قالوا : نعرِفُ بذلكَ أشَدَّنا وأقوانا ، فقالَ صلى الله علیه و آله : ألا اُخبِرُكُم بأشَدِّكُم وأقواكُم ؟ قالوا : بلى یا رسولَ اللّه ِ . قالَ : أشَدُّكُم وأقواكُمُ الذی إذا رَضِیَ لَم یُدخِلْهُ رِضاهُ فی إثمٍ ولا باطِلٍ ، وإذا سَخِطَ لَم یُخرِجْهُ سَخَطُهُ مِن قَولِ الحَقِّ ، وإذا قَدَرَ لَم یَتَعاطَ ما لَیسَ لَهُ بِحَقٍّ . ۞
۞ امام زین العابدین علیه السلام : رسول خدا به قومى كه سنگى را بلند مى كردند رسید و فرمود چه كار مى كنید؟ گفتند: با این كار قوى ترین و زورمندترینمان را مى شناسیم. حضرت فرمود : آیا زورمندترین و قویترین شما را معرفى نكنم؟ عرض كردند : بفرمایید ، اى رسول خدا! فرمود : زورمندترین و قویترین شما كسى است كه هرگاه خشنود باشد خشنودى اش او را به گناه و نادرستى نكشاند و هرگاه ناخشنود باشد از جاده حقگویى خارج نشود و هرگاه قدرت یابد آنچه را كه حق او نیست نستاند .۞.
حدیثی که از امام زین العابدین علیه السلام نقل شده، در عین سادگی، عمق و معناهای بی‌نظیری را در خود دارد. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف این حدیث و نکات آموزنده‌ای که از آن می‌توان آموخت، خواهیم پرداخت. این حدیث به ما می‌آموزد که واقعی‌ترین قدرت‌ها از کجا نشأت می‌گیرد و چه ویژگی‌هایی می‌تواند فردی را به عنوان یک انسان قوی و مؤمن معرفی کند.
مروری بر متن حدیث
در این حدیث، رسول الله صلى الله علیه و آله به قومى برخورد می‌کند که مشغول بلند کردن سنگی هستند. آنان در تلاشند تا از این طریق قویترین و زوردارترین فرد را بین خود بشناسند. این تصور که قدرت و قوت بدنی تنها معیارهای سنجش است، یکی از تصورات نادرست اجتماعی است که پیامبر اسلام به آن پاسخ می‌دهد. او با بیان ویژگی‌های یک فرد واقعی و قدرتمند، مفهوم واقعی قوت را به ما معرفی می‌کند.
ویژگی‌های واقعی یک فرد قوی
پیامبر اسلام در این حدیث به سه ویژگی بارز اشاره می‌کند که هر کدام نشان‌دهنده قوت باطنی است:
1. خوشنودی بدون گناه:
امام زین العابدین علیه السلام می‌فرماید: «کسی که وقتی راضی باشد، رضایتش او را به گناه نمی‌کشاند». این جمله بیانگر آن است که انسان قوی باید بتواند در زمان خوشحالی هم به اصول و اعتقادات خود پایبند بماند و راه نادرست را انتخاب نکند. این ویژگی نشان از درک عمیق از مسئولیت‌های فردی و اجتماعی دارد.
2. حفظ حق در زمان ناخوشنودی:
دومین ویژگی مطرح شده این است که «اگر خشمگین شود، خشم او را از بیان حقیقت خارج نمی‌کند». این نکته به اهمیت صداقت و راست‌گویی در زندگی انسان‌ها تأکید دارد. انسان قوی، هرچند دچار خشم و ناامیدی باشد، باید بتواند از بیان حق و حقیقت کوتاهی نکند. این تعهد به حقیقت‌گرایی، نشانه‌ای از صداقت و شجاعت در شخصیت فرد است.
3. مدیریت توانایی و قدرت:
سومین ویژگی، «اگر قدرت یابد، چیزی را که حق او نیست، نمی‌خورد» است. این جمله نشان می‌دهد که انسان قوی باید بتواند از قدرت و توانایی‌های خود به درستی استفاده کند و از آن به نفع خود و دیگران بهره ببرد. توانایی واقعی در این است که فرد بتواند به قضاوت صحیح دست بزند و از قدرت خود در جهت درست و اخلاقی بهره‌وری کند.
نتیجه‌گیری: قدرت واقعی در کجا نهفته است؟
این حدیث، با تأکید بر ویژگی‌های اصلی یک فرد قوی و مؤمن، ما را به تفکر و تأمل درباره قدرت واقعی دعوت می‌کند. قدرت بدنی و زوری که افراد در جامعه بر آن تاکید می‌کنند، در حقیقت نشان‌دهنده هیچ چیز نیست و مقام و منزلت انسانی به ویژگی‌های باطنی و اخلاقی فرد وابسته است. امام سجاد علیه السلام به ما یادآوری می‌کند که قدرت در زندگی واقعی به معنای توانایی در کنترل خود، صداقت و پایبندی به اصول انسانی است.
در جامعه‌ای که ما زندگی می‌کنیم، ممکن است فشارهای زیادی وجود داشته باشد که ما را به سمت رفتارهایی می‌کشاند که در تضاد با اصول اخلاقی است. اما همان‌طور که در حدیث آمده است، افراد قوی باید بتوانند در این شرایط مقاومت کنند و از اصول و ارزش‌ها خود محافظت نمایند.
با تأمل در این حدیث و پیروی از آموزه‌های آن، می‌توانیم به عنوان انسان‌هایی قوی‌تر و مسئول‌تر در جامعه ظاهر شویم و از این طریق نه تنها خود را به سعادت برسانیم بلکه برکت و خیر را به جوامع‌مان نیز هدیه دهیم.