تأثیر بلاک‌چین بر تجارت بین‌المللی
بلاک‌چین، تکنولوژی انقلابی که در ابتدا به عنوان زیرساخت ارزیابی‌های دیجیتال نظیر بیت‌کوین معرفی شد، به سرعت توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. این فناوری قابلیت‌های گسترده‌ای در بهبود فرآیندهای تجارت بین‌المللی دارد. با وجود چالش‌های فراوانی که این سیستم با آن مواجه است، تأثیر عمیق آن بر زنجیره تأمین، شفافیت در معاملات و کاهش هزینه‌ها غیرقابل انکار است. تجارت بین‌المللی، به عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصاد جهانی، به طور خاص از این فناوری بهره‌مند شده است و در ادامه این مقاله به جزئیات و نمونه‌های متنوع این تأثیرات خواهیم پرداخت.
بلاک‌چین و شفافیت در معاملات تجاری
شفافیت یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تجارت بین‌المللی است. با استفاده از بلاک‌چین، تمام اطلاعات مربوط به معاملات در یک دفتر کل توزیع‌شده ذخیره می‌شود که به آنها امکان می‌دهد به تمام اعضای زنجیره تأمین دسترسی داشته باشند. این ویژگی شفافیت باعث کاهش فساد، تقلب و سوءاستفاده‌های مالی در تجارت بین‌المللی می‌شود. یکی از نمونه‌های موفق این امر، استفاده از بلاک‌چین توسط شرکت IBM و شرکت Maersk برای دنبال‌کردن خط حمل‌ونقل کالاها است. این سیستم به آنها اجازه می‌دهد تا با ثبت جزئیات کامل هر مرحله از نقل‌وانتقال، فرآیندها را بهبود بخشند.
شفافیت و اعتماد در زنجیره تأمین
با اعمال بلاک‌چین، اعتماد میان طرفین تجاری به شدت افزایش می‌یابد. از آنجا که هیچ یک از طرفین نمی‌تواند به طور غیرمجاز تغییراتی در داده‌ها ایجاد کند، این امر سبب ایجاد فضای امن‌تری برای انجام معاملات می‌شود. شفافیت بلاک‌چین همچنین به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد که به‌راحتی منبع کالاها را تأیید کنند و ردیابی موجودی‌ها را بهینه کنند. به‌طوری‌که مصرف‌کنندگان می‌توانند از اصالت کالاها اطمینان حاصل کنند و برندها می‌توانند با افتخار به جنبه‌های اخلاقی و زیست‌محیطی محصولات خود اشاره کنند.
کاهش هزینه‌های اداری و لجستیکی
از دیگر مزایای بلاک‌چین، کاهش هزینه‌های اداری و لجستیکی است. فرآیندهای سنتی معمولاً با مستندات کاغذی و بروکراسی‌های پیچیده همراه هستند که کل فرآیند را زمان‌بر و هزینه‌بر می‌کند. با استفاده از بلاک‌چین، این مستندات به صورت دیجیتالی و در یک پایگاه داده امن ذخیره می‌شوند و به سرعت قابل دسترسی هستند. این امر نه تنها سرعت اجرای معاملات را افزایش می‌دهد، بلکه هزینه‌های اضافی مربوط به مدیریت مستندات و ایجاد اشتباه را نیز کاهش می‌دهد. طبق گزارش Deloitte در سال 2020، شرکت‌هایی که از بلاک‌چین استفاده کرده‌اند، به طور متوسط توانسته‌اند هزینه‌های خود را تا 30 درصد کاهش دهند.
بلاک‌چین و بهبود ردیابی کالا
یکی از چالش‌های بزرگ در تجارت بین‌المللی، ردیابی وضعیت و مکان کالاهای ارسال‌شده است. بلاک‌چین با ارائه راهکارهایی نوین، این مشکل را حل کرده است. به طور خاص، با استفاده از فناوری IoT و بلاک‌چین، شرکت‌ها می‌توانند به‌راحتی زمان، مکان و وضعیت کالاها را زیر نظر بگیرند. به عنوان مثال، شرکت وینچنزو، یک شرکت حمل‌ونقل، از بلاک‌چین برای ردیابی محموله‌های خود بهره می‌برد و این باعث شده است که شرایط بار به‌صورت زنده تحت‌نظر باشد و در نتیجه از گم‌شدن یا آسیب دیدن کالاها جلوگیری می‌کند.
مزایای ردیابی کالا با بلاک‌چین
مزایای اصلی ردیابی کالا با بلاک‌چین شامل افزایش امنیت، کاهش زمان بررسی و بهبود مدیریت انبار است. با استفاده از این فناوری، هر مرحله از حمل‌ونقل و تحویل کالا قابل پیگیری و ثبت است. این ویژگی به فروشندگان این امکان را می‌دهد که به‌صورت تقریباً آنی به وضعیت کالاهای خود دسترسی داشته باشند و در صورت بروز مشکل، به سرعت اقدامات لازم را انجام دهند. در نهایت، این امر باعث افزایش رضایت مشتریان و بهبود برند می‌شود.
بلاک‌چین و کاهش تقلب در تجارت
تقلب و کلاهبرداری در تجارت بین‌المللی یکی از مشکلات جدی است که باعث اتلاف منابع و آسیب به کسب‌وکارها می‌شود. بلاک‌چین به دلیل رفتار غیرقابل تغییر و شفافیت اطلاعات، می‌تواند به‌طور مؤثری این چالش را کاهش دهد. با توجه به این که هر تراکنش به‌صورت دائمی ثبت می‌شود و امکان حذف یا تغییر داده‌ها وجود ندارد، این امر می‌تواند باعث کاهش وقوع تقلبات مالی شود. طبق مقاله‌ای که در ژورنال بین‌المللی تجارت و مالی منتشر شده است، حدود 25 درصد از کسب‌وکارها در سطح جهانی تحت تأثیر تقلب قرار دارند و بلاک‌چین می‌تواند این رقم را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
نمونه‌های عملی از کاهش تقلب
شرکت‌هایی نظیر Everledger، از بلاک‌چین برای مبارزه با تقلب در صنعت الماس استفاده می‌کنند. این سیستم به‌طور خاص طراحی شده است تا اصالت الماس‌ها را مورد تأیید قرار دهد؛ به‌طوری‌که خریداران می‌توانند با بررسی تاریخچه هر الماس، به اطلاعات مربوط به منشاء، کیفیت و مالکیت آن دسترسی داشته باشند. چنانچه الماس‌های تقلبی به بازار وارد شوند، با استفاده از شواهد تاریخی بلاک‌چین، شناسایی آنها کار ساده‌تری خواهد بود.
بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند
قراردادهای هوشمند، یکی از نوآوری‌های برجسته بلاک‌چین به شمار می‌آیند که به تسهیل و خودکارسازی فرآیندهای تجاری کمک می‌کنند. این قراردادها به‌طور خودکار در زمان وقوع شرایط مشخص، اجرا می‌شوند و این امر به کاهش نیاز به واسطه‌ها منجر می‌شود. با کم‌کردن ابتکارات انسانی، قراردادهای هوشمند می‌توانند خطاهای انسانی را حذف کرده و هزینه‌های مربوط به واسطه‌ها را کاهش دهند.
کاربردهای قراردادهای هوشمند در تجارت بین‌الملل
به عنوان مثال، شرکت Chainlink به‌عنوان یکی از پیشگامان در این زمینه، به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که با استفاده از قراردادهای هوشمند، بیمه بار را به خودکار کنند. به‌طور دقیق‌تر، در صورتی که یک محموله بار از شرایط آب و هوایی خاص یا وقایع غیرمترقبه آسیب ببیند، قرارداد هوشمند به‌طور خودکار بیمه را پرداخت می‌کند. این امر نه تنها به بهبود فرآیندها کمک می‌کند بلکه زمان و هزینه‌های مربوط به حل و فصل اختلافات را نیز کاهش می‌دهد.
چالش‌های پیش روی بلاک‌چین در تجارت بین‌المللی
بلافاصله پس از بررسی مزایای بسیار بلاک‌چین در تجارت بین‌المللی، لازم است تا چالش‌ها و موانع موجود نیز مورد توجه قرار گیرد. علی‌رغم ادعای فناوری بلاک‌چین به‌عنوان یک راهکار مؤثر و کارآمد، برخی از موانع وجود دارند که می‌توانند در اجرای گسترده آن در تجارت بین‌المللی مانع ایجاد کنند. از جمله این چالش‌ها می‌توان به مقیاس‌پذیری، مسائل قانونی و هماهنگی‌های بین‌المللی اشاره کرد.
مقیاس‌پذیری
مقصد اصلی بلاک‌چین، ایجاد یک سیستم شفاف و امن است، اما هنوز هم چالش‌هایی در زمینه مقیاس‌پذیری وجود دارد. بسیاری از بلاک‌چین‌های موجود نمی‌توانند حجم بالای تراکنش‌ها را به‌خوبی مدیریت کنند و این می‌تواند منجر به کندی فرآیندها شود. برای مثال، شبکه بیت‌کوین در مواجهه با تراکنش‌های زیاد با مشکلات مقیاس‌پذیری روبه‌رو می‌شود و این می‌تواند تجارتی که نیاز به اجرای سریع معاملات دارد، تحت تأثیر قرار دهد.
مسائل قانونی
از دیگر چالش‌ها، مسائل قانونی مرتبط با بلاک‌چین است. بسیاری از کشورها هنوز تبعات قانونی استفاده از بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال را مشخص نکرده‌اند و این موضوع می‌تواند مانع پذیرش گسترده‌تر این فناوری شود. به‌طور مثال، مراحل اجرایی در ایالات متحده به‌ویژه در زمینه تنظیم مقررات بلاک‌چین هنوز در حال توسعه است و این ابهامات قانونی ممکن است کسب‌وکارها را از سرمایه‌گذاری در این فناوری منصرف کند.
نتیجه‌گیری
تأثیر بلاک‌چین بر تجارت بین‌المللی غیرقابل انکار است و این فناوری می‌تواند، با فراهم کردن شفافیت، کاهش هزینه‌ها، بهبود ردیابی و کاهش تقلب، توانمندی‌های زیادی را فراهم آورد. با این حال، چالش‌های پیش‌رو نیز نمی‌توان نادیده گرفت و نیاز به رفع این موانع برای پذیرش گسترده‌تر و اجرای مؤثر بلاک‌چین در تجارت بین‌المللی وجود دارد. در نهایت، اگر شرکت‌ها بتوانند از پتانسیل بلاک‌چین به‌خوبی بهره‌برداری کنند، می‌توانند در دنیای تجاری امروز قوی‌تر و رقابتی‌تر شوند.
منابع:
1. Tapscott, D. & Tapscott, A. (2016). ‘’Blockchain Revolution: How the Technology Behind Bitcoin Is Changing Money, Business, and the World‘’. Penguin Press.
2. Mougayar, W. (2016). ‘’The Business Blockchain: Promise, Practice, and the Application of the Next Internet Internet Internet‘’. Wiley.
3. Deloitte. (2020). ‘’The 2020 Global Blockchain Survey‘’.