۞ امام مجتبى علیه السلام فرمود:«اگر همه دنیا را تبدیل به یك لقمه غذا كنم و به انسانى كه خدا را از روى خلوص عبادت مى كند بخورانم، درباره او كوتاهى كرده و خودم را مقصّر مى دانم و چنانچه فرد كافرى را گرسنگى دهم تا به آن اندازه كه جانش از شدّت گرسنگى و تشنگى به لب برسد، آنگاه مقدارى كمى آب به او بدهم، خود را نسبت به او اسراف كار مى پندارم.»۞.
حدیثی از امام حسن مجتبی (ع) وجود دارد که عمیقاً به مباحث عدالت اجتماعی و اخلاق انسانی پرداخته و نگرش والای امام نسبت به عبادت و رفتار با انسانها را روشن میکند. این حدیث عبارت است از: «اگر همه دنیا را تبدیل به یک لقمه غذا کنم و به انسانی که خدا را از روی خلوص عبادت میکند بخورانم، درباره او کوتاهی کرده و خودم را مقصر میدانم و چنانچه فرد کافری را گرسنگی دهم تا به آن اندازه که جانش از شدت گرسنگی و تشنگی به لب برسد، آنگاه مقدار کمی آب به او بدهم، خود را نسبت به او اسراف کار میپندارم.»
اینگونه عبارات انبیاء و اولیاء الهی به ما یادآوری میکند که در نظام اجتماعی، مسئولیت و توجه به حقوق دیگران تا چه حد اهمیت دارد. در ادامه به بررسی این حدیث و نکات آن خواهیم پرداخت.
”
با حدیث امام حسن (ع) درباره قضاوت و انصاف، به عمق مفهوم عدالت اجتماعی و انسانیت دست پیدا کنید. یاد بگیرید چگونه میتوان با خلوص نیت و انصاف به دیگران خدمت کرد.
نگاه امام حسن (ع) به عبادت و خلوص نیت
امام حسن (ع) در این حدیث به ما میآموزد که عبادت خالصانه و نیت پاک در انجام کارها باید همیشه مدنظر قرار گیرد. او تأکید میکند که حتی اگر تمام دنیا را به یک لقمه غذا تبدیل کنیم، در برابر کسی که به خدا عبادت میکند، هیچ وقت نمیتوانیم نسبت به حق او اقناع شویم. این بیان دلالت بر آن دارد که اعمال خوب و اعمال انسانی باید با توجه به نیت خالص انجام شود تا واقعا نتایج مثبت و معنوی به دنبال داشته باشد.
حقیقت این است که عبادتهای صرفاً ظاهری یا انجام اعمال نیکو به خاطر جلب نظر و ثنا از دیگران هیچ ارزشی ندارند. امام حسن (ع) با این حدیث نشان میدهد که اساس و ریشه عبادتها باید در خلوص نیت باشد. بنابراین، در زندگی اجتماعی و فردی خود، باید همواره به نیت خالص خود توجه داشته باشیم.
مفهوم عدالت و انصاف در بیان امام
از دیگر وجوه حدیث امام حسن (ع)، مفهوم عدالت است. او میگوید «اگر فرد کافری را تحت فشار قرار دهم و او را به شدت گرسنگی دهم و تنها مقدار کمی آب به او بدهم، خود را در حق او اسرافکار میدانم». این جمله به وضوح بر مفهوم عدالت و انصاف تأکید دارد. امام در اینجا نه تنها به حقوق مؤمنان، بلکه به حقوق دیگر انسانها حتی کسانی که به خدا ایمان ندارند نیز اشاره کرده است.
این نکته مهمی است که در نظامهای حقوقی و اجتماعی بهویژه در جوامع دینی باید مدنظر قرار گیرد. تفاوت و جدا کردن انسانها بر اساس ایمان و کفر نه تنها عملی غیرانسانی است، بلکه میتواند به نهادینه شدن تبعیض بیاساس بین انسانها منجر شود.
عدالت به معنای ارائه فرصتی برابر به همه، بدون توجه به عقاید و باورهایشان است. امام حسن (ع) در این مسأله به ما یادآوری میکند که ما باید در رفتارهای خود با انصاف و عدالت عمل کنیم.
ابعاد انسانی و اخلاقی حدیث
حدیث امام حسن (ع) نشاندهنده دیدگاه عمیق انسانی و اخلاقی ایشان است. در این حدیث، ایشان نه تنها به جایگاه عبادت میپردازند بلکه سیرت انسانی را در عمل بهخوبی تبیین مینمایند. این نگاه نه تنها زندگانی معنوی را ارتقا میدهد بلکه بر رفتار اجتماعی و اخلاقی نیز تأثیر میگذارد.
بیعدالتی، تبعیض و نادیده گرفتن حقوق دیگران نمونههایی هستند که در زندگی روزمره با آن مواجه میشویم. امام حسن (ع) با بیان این حدیث ما را به اندیشه درباره رفتارهایمان تشویق میکند و ما را به برآورده ساختن حقوق دیگران دعوت میکند. ما به عنوان انسان، باید نسبت به همدیگر احساس مسؤولیت کنیم و هرگز نگذاریم که موقعیتهای اجتماعی، اقتصادی یا اعتقادی بین ما جدایی ایجاد کند.
نتیجهگیری
در نهایت، حدیث امام حسن (ع) همواره ما را به یاد مسؤولیتهایی که نسبت به همدیگر داریم میاندازد. این حدیث به ما میآموزد که در هر عمل انسانی باید انصاف و عدالت را رعایت کنیم و همواره به خلوص نیت توجه داشته باشیم. پیروی از اخلاق حسن و رعایت حقوق انسانی، نه تنها بر زندگی فردی ما تأثیرگذار است بلکه میتواند نشاندهنده تمدن و فرهنگ جامعهای باشد که در آن زندگی میکنیم.
امام حسن (ع) با بیان این حدیث ارزشمند به ما نیازی را گوشزد میکند که باید در اندیشهمان نسبت به روابط انسانی و مسئولیتهای اجتماعی تجدیدنظر کنیم و همواره در پی تحقق جامعهای بهتر با عدل و انصاف باشیم.
خوانندگان و همراهان پایگاه خبری قدیری نیوز، علاوه بر ثبت نظر، پیشنهادات و یا سوالات خود می توانید با ورود به گفتگوی زنده خبری در پیام رسان پایگاه خبری، مستقیما با سایر مخاطبین که هم اکنون در پیام رسان آنلاین هستند درباره موضوعات خبری تبادل نظر کنید. برای استفاده نیازی به ثبت نام ندارید.