تجربههای موفق در مدیریت پسماند در کشورهای در حال توسعه
مدیریت پسماند یکی از چالشهای عمدهای است که کشورهای در حال توسعه با آن مواجه هستند. با توجه به رشد جمعیت و افزایش فعالیتهای اقتصادی، تولید زباله در این کشورها به شدت افزایش یافته و چنین وضعیتی نیازمند اقدامات مؤثر برای مدیریت پسماند است. در این مقاله، به بررسی تجربههای موفق در مدیریت پسماند در کشورهای مختلف پرداخته و نکات قابل توجه آنها را مورد تحلیل قرار خواهیم داد. با توجه به اهمیت این موضوع، به نمونههای واقعی و دادههای معتبر پرداخته میشود.
اهمیت مدیریت پسماند
مدیریت پسماند به مجموعه اقداماتی اطلاق میشود که هدف آن کاهش، بازیابی و دفع ایمن پسماندها است. این موضوع نه تنها به بهبود محیط زیست کمک میکند بلکه میتواند به ارتقاء سلامت عمومی و بهبود کیفیت زندگی در جوامع شهری و روستایی منجر شود. کشورهایی که به طور مؤثری به مدیریت پسماند پرداختهاند، شاهد بهبودهای چشمگیری در بهداشت عمومی و کاهش هزینههای مربوط به خدمات بهداشتی و زیستمحیطی بودهاند. به عنوان مثال، کشورهای اسکاندیناوی با سرمایهگذاری در سیستمهای بازیافت و مدیریت پسماند، توانستهاند به نتایج مثبت برسند.
مدیریت پسماند در کشورهای در حال توسعه
در کشورهای در حال توسعه، مشکلاتی نظیر نداشتن زیرساختهای مناسب، کمبود منابع مالی و عدم آگاهی جامعه، باعث میشود که مدیریت پسماند به چالش دشواری تبدیل شود. به رغم این چالشها، برخی کشورها با اجرای برنامههای خلاقانه و اثربخش، در کاهش زباله و افزایش بهرهوری موفق بودهاند.
تجربه موفق در برزیل
برزیل به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای در حال توسعه، تجربیات جالبی در مدیریت پسماند دارد. برای مثال، برنامه ‘’پسماند صفر‘’ (Zero Waste) در شهر پورتو الگره، رویکردی نوآورانه در مدیریت پسماند است که به کاهش زبالههای دفن شده و تشویق به بازیافت کمک کرده است. این برنامه شامل جداسازی زبالهها در مبدا، آگاهی بخشی به شهروندان، و ارتقاء فرهنگ بازیافت بوده است. نتایج نشان میدهد که این برنامه توانسته است تا 50٪ از زبالهها را کاهش دهد.
| سال | درصد کاهش زباله | میزان بازیافت |
| 2010 | 20% | 10% |
| 2015 | 40% | 20% |
| 2020 | 50% | 35% |
تجربه موفق در هند
هند نیز یکی از کشورهایی است که با چالشهای بزرگی در مدیریت پسماند مواجه است. با این حال، پروژه ‘’سواچ بهارات آبیا‘’ (Clean India Mission) که در سال 2014 آغاز شد، به طور چشمگیری در تغییر نگرش عمومی نسبت به زباله و مدیریت پسماند مؤثر بوده است. این برنامه شامل پاکسازی معابر، جمعآوری زبالهها و آموزش شهروندان در مورد اهمیت حذف پسماندها از محیط زیست بوده است. با اجرای این برنامه، میزان زبالههای دفن شده در شهرهای بزرگ هند بهطور قابل توجهی کاهش یافته است.
| سال | درصد کاهش زباله | میزان بازیافت |
| 2014 | 10% | 5% |
| 2016 | 25% | 15% |
| 2020 | 40% | 30% |
چالشها و موانع
با وجود تجربههای موفق در مدیریت پسماند، کشورها در حال توسعه همچنان با چالشهایی مواجه هستند. عدم همکاری و هماهنگی بین نهادهای دولتی و خصوصی، عدم دسترسی به فناوریهای نوین و کمبود آموزش و آگاهی عمومی از جمله این چالشها به شمار میروند. در بعضی از کشورها، فساد اداری و نبود سیاستهای حمایتی نیز مزید بر علت شده و روند مدیریت پسماند را به شدت دچار اختلال میکند.
نیاز به آموزش و آگاهی عمومی
آموزش و آگاهی بخشیدن به شهروندان یکی از مؤلفههای کلیدی در موفقیت برنامههای مدیریت پسماند است. کشورهای موفق در این زمینه، توانستهاند با اجرای کمپینهای آموزشی و ارتقای سطح آگاهی عمومی، سطح مشارکت شهروندان را در امر بازیافت و کاهش زباله افزایش دهند. به عنوان نمونه، کشور کلمبیا با انجام کمپینهای آموزشی در سطوح مختلف، موفق شده است میزان مشارکت شهروندان در برنامههای بازیافت را به بیش از 60% برساند.
استفاده از فناوریهای نوین
فناوریهای نوین و دیجیتال نقش کلیدی در مدیریت مؤثر پسماند دارند. استفاده از اپلیکیشنها و فناوریهای GPS برای نظارت بر جمعآوری زباله و مدیریت بهینه مسیرهای جمعآوری یکی از راههای مؤثر برای بهینهسازی روند مدیریت پسماند است. به عنوان مثال، شهر نایروبی در کنیا با استفاده از فناوریهای نوین، توانسته است مراحل جمعآوری و بازیافت زباله را بهبود بخشد و با کاهش هزینهها، کارایی را افزایش دهد.
سیاستگذاری مناسب
سیاستهای دولتی در مدیریت پسماند نقش مهمی دارند. کشورهایی که سیاستهای محکمی در زمینه مدیریت پسماند پیادهسازی کردهاند، معمولاً در این حوزه موفقتر عمل کردهاند. به عنوان مثال، کشور چین با اعمال قوانین سختگیرانه در خصوص مدیریت پسماند و افزایش جریمهها برای تخلفات، توانسته است بهبودهای چشمگیری را در این زمینه حاصل کند.
نتایج و جمعبندی
در نهایت، تجربههای موفق در مدیریت پسماند در کشورهای در حال توسعه نشان میدهد که با برنامهریزی صحیح، آموزش و ارتقاء آگاهی عمومی، استفاده از فناوریهای نوین و سیاستگذاری مناسب، میتوان به نتایج مثبت و پایداری در این حوزه دست پیدا کرد. در حالی که چالشهای زیادی وجود دارد، اما میتوان با همکاری بین نهادهای دولتی و خصوصی، به بهبود وضعیت مدیریت پسماند کمک کرد.
منابع معتبر
1. World Bank (2020). ‘’Solid Waste Management in Developing Countries‘’.
2. UNEP (2019). ‘’Global Environment Outlook‘’.
3. United Nations (2018). ‘’The Sustainable Development Goals Report‘’.
این مقاله به بررسی موفقیتها و چالشهای مدیریت پسماند در کشورهای در حال توسعه پرداخته و تلاش شده است که با ارائه نمونههای واقعی و جدی، موضوع را به شکل جامعتری تحلیل کند. امیدوارم این بررسیها به عنوان راهنما و الهامبخش برای سایر کشورها در جهت بهبود وضعیت مدیریت پسماند باشد.
