جزییات ارزش سرمایه گذاری در ایران از دید شاخص تاب آوری FMG

شرکت FM Global یک شرکت بیمه ای بین المللی می باشد که با جمع آوری و پردازش داده ها از سراسر جهان اطلاعاتی را که منجرب به پیدا کردن بهینه ترین مکان برای سرمایه گذاری های کلان میشود را شناسایی و معرفی می کند.این شرکت بصورت سالانه شاخصی را با عنوان شاخص جهانی انعطاف پذیری (تاب آوری) اعلام میکند که کشور ها را بر اساس آسیب پذیری در برابر رویداد های مخرب و توانایی برای بهبود سریع در برابر این رویداد ها رتبه بندی میکند.
کاهش ریسک نشانه شرکت های تاب آور است. این جمله ای است که شرکت FM Global در صفحه رسمی خود به عنوان یک شعار مطرح کرده و اعلام کرده است که با توجه به این شاخص می توان ریسک سرمایه گذاری های کلان را کاهش داد.امروزه این شاخص توانسته تا حدی جای خود را در بین شرکت های چند ملیتی و بزرگ که قصد سرمایه گذاری های کلان در سطح جهانی دارند را پیدا کند.
بنابراین کشوری که بتواند در این رتبه بندی جایگاه مناسبی را کسب کند برای اینگونه سرمایه گذاری ها هدفی مطلوب خواهد بود.
ایران نیز از سال 2018 بصورت سالیانه در این رتبه بندی قرار داشته و بر اساس شاخص های چند گانه مربوط به اقتصاد، ریسک و زنجیره تامین رتبه بندی میشود.

جایگاه ایران در رتبه بندی FM Global

در جدول و نمودار زیر میتوان رتبه بندی و امتیاز ایران بر اساس شاخص تاب آوری FMG را طی سال های متوالی مشاهده کنید.

فاکتور های تاثیر گذار بر شاخص FMG

شرکت FM Global بر اساس 3 فاکتور اقدام به رتبه بندی میکند که عبارتند از:

• 1- اقتصاد (ECONOMIC)
• 2- ریسک پذیری (RISK QUALITY)
• 3- زنجیره تامین (SUPPLY CHAIN)

در جدول و نمودار زیر میتوان تاثیر هر یک از این فاکتور ها را بر شاخص FMG مربوط به ایران در طی سال های متوالی را مشاهده کرد.

شاخص های تاثیر گذار بر فاکتور اقتصاد (ECONOMIC)

بر طبق نظر شرکت FM Global فاکتور اقتصاد در یک کشور از 5 شاخص جداگانه تاثیر می پذیرد و این شاخص ها می توانند در کنار هم چهره واقعی اقتصاد یک کشور را نمایان کنند که این شاخص ها عبارتند از:

• 1- بهره وری (PRODUCTIVITY)
• 2- ریسک سیاسی (POLITICAL RISK)
• 3- انرژی (ENERGY INTENSITY)
• 4- نرخ شهرنشینی (URBANIZATION RATE)
• 5- هزینه های بهداشتی (HEALTH EXPENDITURE)

بهره وری یعنی بتوان با صرف کم ترین میزان منابع بهترین محصول را تولید کرد. شرکت FM Global برای بدست آوردن شاخص بهره وری در یک کشور تولید ناخالص داخلی سالانه (Gross Domestic Product GDP) را مد نظر قرار داده است.تولید ناخالص داخلی مهم‌ترین متغیری است که در تجزیه و تحلیل‌ها و ارزیابی‌های اقتصاد کلان از آن استفاده می‌شود. تولید ناخالص داخلی کل ارزش ریالی محصولات نهایی (کالا، خدمات) تولید شده توسط واحدهای اقتصادی در دوره زمانی معین است.

ریسک سیاسی عبارت است، از خطر کاهش ارزش سرمایه، که به دلیل تغییرات در نظام‌ سیاست‌گذاری یک کشور رخ می‌دهد. این ریسک، تغییرات عمده‌ای در محیط اقتصادی – سیاسی یک کشور ایجاد می‌کند. برای یک سرمایه گذار، ریسک سیاسی به این معنی است که رویدادهای سیاسی از طریق تأثیرات مستقیم یا تأثیرات غیرمستقیم ممکن است با کاهش بازده مورد انتظار، مطلوبیت سرمایه گذاری را در یک کشور کاهش دهد.

برخی از عواملی که میتواند بر ریسک سیاسی یک کشور تاثیر داشته باشد عبارتند از:

• 1- اقدامات ارزی دولت (تغییرات شدید نرخ ارز)
• 2- سیاست های مالیاتی
• 3- سفته بازی در بازار (Speculation)
• 4- انتخابات ریاست جمهوری
• 5- نحوه و تغییرات نظارتی بر بازارها توسط دولت
• 6- اعتبارات دولتی
• 7- محدودیت تبدیل پول در قوانین
• 8- مالکیت دولتی
• 9- اقدامات دولت در کوچک کردن یا حذف بخش خصوصی
• 10- تحریم‌ و مشکلات و موانع بر سر راه واردات
• 11- شروع یا پایان یک جنگ، شورش و اغتشاشات در منطقه یا داخل یک کشور

میزان کل مصرف انرژی یک کشور در تناسب با میزان تولید ناخالص داخلی در یک دوره زمانی یک ساله می تواند به عنوان شاخص مناسب برای نمایان کردن وضعیت اقتصادی باشد. هرگاه در برابر مصرف انرژی بتوان میزان تولید ناخالص داخلی بیشتری را تولید کرد نشانگر بهره وری بالای اقتصادی در آن کشور است.

منظور از شهر هر نقطه جغرافیایی است که دارای شهرداری باشد. از اواخر سال 1389 روستاهایی که جمعیت آنها بیشتر از 3500 نفر باشد میتوانند درخواست تبدیل شدن به شهر را به استانداری و وزارت کشور دهد.نرخ شهرنشینی میانگین سالانه ای است از میزان تغییر جمعیت در مناطق شهری یک کشور. در این دیدگاه افزایش نرخ شهر نشینی نشانگر یک جامعه مصرف کننده بزرگ می باشد که میتواند هدف مطلوبی برای سرمایه گذاری های کلان برای شرکت های بزرگ باشد.

هزینه های بهداشت از عوامل مهم تشکیل دهنده رشد اقتصادی اند که در کنار نیروی کار و سرمایه فیزیکی می توانند باعث توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور شوند. در هر کشور نیروی جوان معادل با نیروی کار در نظر گرفته میشود، زمانی که ساختار جمعیتی یک کشور بیشتر بر پایه جمعیت جوان استوار باشد حفظ سلامت و تندرستی آن در حقیقت حفظ نیروی کار سالم است که میتواند به رشد و توسعه اقتصادی کمک کند.بنابراین موضوع میزان هزینه های بهداشتی در بخش دولتی و خصوصی میتواند بیانگر وضعیت اقتصادی در یک جامعه باشد، میانگین هزینه های بهداشتی برای هر فرد در طول سال بر اساس برابری قدرت خرید در مقایسه با سایر کشور ها می تواند شاخص مقایسه ای مناسبی باشد.

در جدول و نمودار زیر می توان تاثیر هر یک از شاخص های 5 گانه (بهره وری، ریسک سیاسی، انرژی،نرخ شهرنشینی، هزینه های بهداشتی) بر فاکتور اقتصاد را در طی سال های متوالی مشاهده نمایید.

شاخص های تاثیر گذار بر فاکتور ریسک پذیری (RISK QUALITY)

در کنار اقتصاد، فاکتور ریسک پذیری بعنوان یک فاکتور دیگر که میتواند بر ارزش سرمایه گذاری در یک کشور مد نظر قرار بگیرد مطرح شده است.در این فاکتور بیشتر شاخص هایی مطرح هستند که به نوعی با بلایای طبیعی مرتبط می باشند. شرکت FM Global اینترنت و ریسک های مربوط به این شبکه جهانی را نیز در کنار سایر شاخص های مطرح شده به عنوان شاخص اثر گذار بر فاکتور ریسک پذیری مطرح کرده است.این شاخص ها عبارتند از:

• 1- زلزله (SEISMIC RISK EXPOSURE)
• 2- تندباد یا سیل (CLIMATE RISK EXPOSURE)
• 3- کیفیت خطر آب و هوا (CLIMATE RISK QUALITY)
• 4- کیفیت خطر آتش سوزی (FIRE RISK QUALITY)
• 5- ریسک سایبری (CYBER RISK QUALITY)

شاخص قرار گرفتن در معرض خطر لرزه ای به این موضوع اشاره دارد که چه درصدی از مساحت یک کشور که در معرض خطر زلزله قرار دارد، به فعالیت های اقتصادی اختصاص یافته است. برای مثال می توان به این نکته اشاره کرد که برای ساخت شهرک های صنعتی باید ابتدا خطوط زلزله در کشور مورد بررسی قرار بگیرد و این شهرک ها در مکانی ساخته شوند که از این خطوط دور باشند.چنین شهرک های صنعتی برای سرمایه گذاری های کلان میتوانند مکانی مطلوب قلمداد شوند.

شاخص قرار گرفتن در معرض خطر آب و هوا (تند باد یا سل) نیز همانند شاخص قبلی به درصدی از مساحت یک کشور اشاره دارد که در معرض خطرات جوی مانند تندبادها و یا سیل قرار دارد و در این مساحت فعالیت های اقتصادی صورت میگیرد.

شاخص کیفیت خطر آب و هوا بر اساس کیفیت و اجرای قوانین ساختمانی یک کشور رتبه بندی میشود. در این بخش مهم این است که این قوانین تا چه اندازه در ساخت و سازها (مخصوصا سازه های بخش صنعتی) میتواند مقاومت سازه را در برابر بلایای طبیعی از جمله باد، سیل و زلزله تضمین کند.نه تنها وجود قوانین بلکه نحوه اجرای این قوانین نیز میتواند در رتبه بندی این شاخص تاثیر گذار باشد.

شاخص کیفیت خطر آتش سوزی نیز مانند شاخص قبلی بر اساس کیفیت و اجرای قوانین ساختمانی در یک کشور با توجه به نوع طراحی و ساخت سازه های صنعتی و تجاری و نحوه محافظت از این سازه ها در برابر بروز آتش سوزی می باشد.

شاخص ریسک سایبری بر اساس تهدیدات امنیتی سایبری رتبه بندی میشود. هرچقدر یک کشور در زمینه فناوری های جدید شبکه و سیستم های امنیتی آن، از لحاظ اقدامات قانونی، تدابیر فنی، توسعه ظرفیت های شبکه ای و همکاریهای بین المللی فعال تر باشد در این رتبه بندی میتواند جایگاه مناسبتری را کسب کند.

داده های جدول و نمودار زیر بیانگر تاثیر هر یک از این شاخص ها بر روی فاکتور ریسک پذیری در طی سال های متوالی است.

شاخص های تاثیر گذار بر فاکتور زنجیره تامین (SUPPLY CHAIN)

زنجیره تامین در بخش صنعت و تجارت بسیار مهم تلقی شده است و مخصوصا امروزه بر تاب آور بودن زنجیره تامین بسیار تکیه می شود. به همین علت این فاکتور میتواند برای سرمایه گذاران بسیار مهم باشد. شرکت FM Global برای اینکه بتواند کیفیت این فاکتور را بسنجد از تعدادی شاخص استفاده میکند که این شاخص ها عبارتند از:

• 1- کیفیت زیرساخت حمل و نقل (INFRASTRUCTURE QUALITY)
• 2- کنترل فساد (CONTROL OF CORRUPTION)
• 3- حاکمیت شرکتی (CORPORATE GOVERNANCE)
• 4- قابلیت دید زنجیره (SUPPLY CHAIN VISIBILITY)
• 5- زمان بندی زنجیره تامین (SUPPLY CHAIN TIMELINESS)

بحث حمل و نقل (لجستیک) بدنه اصلی در زنجیره تامین میباشد. در حقیقت دانشی که بوسیله آن بتوان روند تولید و عرضه محصول را کنترل و مدیریت کرد را خدمات حمل و نقل یا لجستیک میگویند. خدمات حمل و نقل نتنها از تولید کننده تا مصرف کننده را شامل میشود، بلکه مسیر برعکس آن را نیز در قالب لجستیک معکوس (زنجیره تامین پس از فروش) را نیز شامل میگردد که گاها به عنوان بازگرداندن محصول به تولید کننده یا توزیع کننده برای تعمیر یا بازیافت از آن یاد میشود.

کیفیت زیرساخت مربوط به حمل و نقل شاخص مناسبی برای رتبه بندی کشورها می باشد.شرکت FM Global برای رتبه بندی کیفیت زیرساخت 2 شاخصه را در نظر گرفته است. که عبارتند از:

• 1- زیرساخت های مربوط به بستر حمل و نقل
• 2- زیر ساخت های خدماتی حمل و نقل

اینکه شرکت های خدماتی در بدنه زنجیره تامین از لحاظ مالکیت و تامین اهداف چگونه هدایت و کنترل میشوند و منافع صاحبان (سهامداران و مالکان) اینگونه شرکت ها درگروه چه مقوله هایی است باعث شده تا میزان تاثیر پذیری از حاکمیت شرکتی شاخصی مناسب برای رده بندی فاکتور زنجیره تامین باشد.وجود حاکمیت شرکتی باعث شفاف سازی و افزایش سطح اعتماد زنجیره تامین برای شرکت های است که قصد دارند بصورت کلان اقدام به سرمایه گذاری نمایید. برای رسیدن به این موضوع باید 2 مولفه مهم مورد توجه قرار گیرد.

• 1- نحوه حسابرسی
• 2- استاندارد های گزارش دهی

قابلیت دید زنجیره تامین، امکان به‌روزرسانی‌های بلادرنگ اطلاعات را فراهم می‌کند که می‌توانند سبب افزایش قدرت رقابتی سرمایه گذاران از طریق کاهش هزینه‌ها و مدیریت موثر موجودی و ریسک گردد.همین اصل باعث شده تا قابلیت دید، یک شاخص تاثیر گذار بر رتبه بندی فاکتور زنجیره تامین باشد.

شاخص زمان بندی زنجیره تامین به دنبال مفهوم به موقع بودن زنجیره تامین است. به این معنی که محصولات در زنجیره تامین در زمان های برنامه ریزی شده (و یا مورد انتظار) به دست گیرنده نهایی برسد.

در جدول و نمودار زیر میتوانید تاثیر هر یک از این شاخص ها بر روی فاکتور زنجیره تامین در سال های متوالی را مشاهده نمایید.