کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی: تجارب جهانی

یکی از چالش‌های بزرگ عصر حاضر، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است. کشورهای مختلف به روش‌های متنوعی اقدام به کاهش این وابستگی کرده‌اند و تجربه‌های موفقی را کسب کرده‌اند که می‌تواند الگو و منبع الهام برای دیگر کشورها باشد. به طور کلی، این تجربیات می‌توانند به دسته‌های مختلفی تقسیم شوند: توسعه فناوری‌های نوین، تقویت انرژی‌های تجدیدپذیر، سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل پایدار، استراتژی‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی و ایجاد سیاست‌های تشویقی و قانونی مناسب.

کشور آلمان، به عنوان یکی از پیشتازان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، موفق به کاهش وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی به شدت شده است. این کشور با برنامه‌ای به نام «انتقال انرژی» (Energiewende) به دنبال افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی خود بوده است. آلمان بر سرمایه‌گذاری در پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی تمرکز کرده است. این اقدامات منجر به افزایش قابل توجه تولید برق از منابع تجدیدپذیر شده و از سال ۲۰۲۰، این سهم به حدود ۴۲ درصد رسیده است.

فرانسه نیز تجربه‌های موفقی در این حوزه دارد. با گسترش انرژی هسته‌ای، این کشور توانسته است وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد. در حال حاضر، نزدیک به ۷۰ درصد از برق تولیدی فرانسه از انرژی هسته‌ای تأمین می‌شود. هرچند که این سیاست جنجال‌هایی را نیز به همراه داشته است، اما تأثیر مثبتی بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای این کشور داشته است. همچنین، فرانسه در سال‌های اخیر به تقویت حمل‌ونقل عمومی و توسعه شبکه‌های حمل‌ونقل پایدار مانند دوچرخه‌سواری پرداخته است که در کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی سهم به‌سزایی دارد.

در ایالات متحده، نقش ایالت‌های مختلف در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی بسیار متنوع است. ایالت کالیفرنیا به عنوان یکی از پیشروان در سیاست‌های محیط‌زیستی و انرژی‌های تجدیدپذیر شناخته می‌شود. این ایالت با اجرای برنامه‌های تحریک‌کننده، مانند افزایش استانداردهای صرفه‌جویی در انرژی و توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر، توانسته است سهم عظیمی از انرژی خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کند. هدف کالیفرنیا این است که تا سال ۲۰۳۰، ۵۰ درصد از برق تولیدی خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کند و تا سال ۲۰۴۵، به انرژی ۱۰۰ درصد پاک برسد.

در همین راستا، کشور دانمارک نیز به لطف سیاست‌های موفق خود در زمینه انرژی بادی، به یکی از پیشرفته‌ترین کشورها در حوزه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل شده است. این کشور با ایجاد مزارع بادی فراساحلی و سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های نوین، موفق به تأمین حدود ۴۵ درصد از نیاز برق خود از طریق انرژی بادی شده است. همچنین، دانمارک به شدت به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین تحقیق و توسعه می‌پردازد و این امر موجب تسریع در فرآیند گذار انرژی این کشور شده است.

کشور نروژ نمونه دیگیری از موفقیت در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است. نروژ بر خلاف بسیاری از کشورهای دیگر که ذخایر نفتی دارند، به طور جدی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کرده است. این کشور بالغ بر ۹۰ درصد از برق خود را از منابع هیدرومنبع تأمین می‌کند. علاوه بر این، نروژ در توسعه حمل‌ونقل برقی پیشتاز است و بیشترین سهم از خودروهای برقی را در جهان داراست. این سیاست‌ها موجب شده است تا وابستگی نروژ به سوخت‌های فسیلی به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یابد.

در آسیا، کشورهای مانند چین و هند نیز در تلاش‌اند تا وابستگی خود را به سوخت‌های فسیلی کاهش دهند. چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی در جهان، سرمایه‌گذاری زیادی در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر کرده است. این کشور در سال‌های اخیر به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی تبدیل شده و برنامه‌های کلانی را برای افزایش تولید انرژی پاک آغاز کرده است. هند نیز بر روی انرژی خورشیدی تمرکز زیادی داشته و با هدف تولید ۱۶۰ گیگاوات انرژی خورشیدی تا سال ۲۰۲۲، تلاش می‌کند تا به کانونی جهانی برای تولید انرژی پاک تبدیل شود.

علاوه بر تجربیات کشورها، ایجاد سیاست‌های تشویقی و قوانین مناسب نیز تأثیر زیادی در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی دارد. مثلاً کشورهای اسکاندیناوی با ایجاد سیستم‌های مالیاتی باید از سوخت‌های فسیلی و تشویق به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک کرده‌اند. این کشورها با ایجاد شبکه‌های وسیع حمل‌ونقل عمومی و تشویق به استفاده از وسایل نقلیه الکتریکی به موفقیت‌های قابل توجهی در این زمینه دست یافته‌اند.

مسئله دیگری که در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی نقش کلیدی دارد، فرهنگ‌سازی و آگاهی رسانی به مردم است. آموزش و ارتقای سطح آگاهی جامعه در زمینه مزایای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و تأثیرات منفی سوخت‌های فسیلی، کمک شایانی به تغییر الگوهای مصرف و سبک زندگی خواهد کرد. کشورهای موفق در این زمینه، برنامه‌های آموزشی متعددی را در سطح ملی و محلی اجرا کرده‌اند که می‌تواند الگوی مناسبی برای سایر کشورها باشد.

به طور کلی، تجربیات کشورهای موفق در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی نشان می‌دهد که ترکیبی از فناوری‌های نوین، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، تقویت حمل‌ونقل پایدار، ایجاد سیاست‌های قانونی و تشویقی و فرهنگ‌سازی می‌تواند به کاهش این وابستگی کمک کند. این کشورها نمونه‌های برجسته‌ای از تعهد به توسعه پایدار و حفظ محیط‌زیست هستند و می‌توانند الگوهایی عملی برای کشورهای در حال توسعه و دیگر کشورها باشند. در نهایت، حرکت به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، نه تنها به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند، بلکه به بهبود کیفیت زندگی، سلامت عمومی و رشد اقتصادی پایدار نیز منجر خواهد شد.