اهمیت نگهداری از اعضای بدن در روزه‌داری

۞ فاطمةُ الزَّهراءُ علیهاالسلام : ما یَصنَعُ الصائمُ بِصِیامِهِ إذالَم یَصُنْ لِسانَهُ وسَمعَهُ وبَصَرَهُ وجوارِحَهُ ؟! ۞

۞ فاطمه زهرا علیهاالسلام : اگر روزه دار زبان و گوش و چشم و اعضا و جوارح خود را نگه ندارد ، روزه به چه كار او مى آید؟!۞.

حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها، الگوی بی‌نظیری از تقوا و دیانت در تاریخ اسلام هستند. روایات و سخنان ایشان همیشه برای مسلمانان نه تنها به عنوان دستورات شرعی بلکه به عنوان راهنمایی‌های اخلاقی و انسانی مطرح بوده‌اند. یکی از این پیام‌های مهم در روزه‌داری مطرح شده است که بی‌توجهی به آن می‌تواند به باطل‌سازی ثواب روزه بینجامد. ایشان می‌فرمایند: «اگر روزه‌دار زبان و گوش و چشم و اعضا و جوارح خود را نگه ندارد، روزه به چه کار او می‌آید؟»

مفهوم روزه و ابعاد آن

روزه‌داری در دین اسلام، تنها به دوری از غذا و آب محدود نمی‌شود. بلکه روزه، نیازمند توجه به ابعاد مختلف زندگی انسان است. هدف از روزه‌داری، ارتقای سطح روحی و اخلاقی فرد است و این مهم تنها زمانی محقق می‌شود که روزه‌دار تمامی اعضای خود را از گناهان و لغزش‌ها دور نگه دارد. حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام به زیبایی بر این نکته تأکید دارند که روزه‌داری باید با مراقبت از زبان، گوش، چشم و هر حرکت بدن همراه باشد.
زبان یکی از پرکاربردترین اعضای بدن است که می‌تواند منجر به گناه و ارتکاب معاصی شود. سخن گفتن دروغ، غیبت و تهمت زدن می‌تواند اثرات منفی زیادی بر روح و روان فرد داشته باشد. همچنین، گوش نیز به عنوان یکی از ابزارهای دریافت اطلاعات، گاهی ممکن است در معرض شنیدن سخنان غیبت‌آمیز و بی‌فایده قرار گیرد. بنا به فرموده حضرت زهرا، اگر فرد روزه‌دار به این نکات توجه نکند، فایده روزه‌اش به طرز قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد.

تأثیر روزه بر عالی‌جنابیت انسان

از دیدگاه معنوی، روزه فرصت مناسبی برای تلطیف روح و افزایش نزدیکی به خداوند متعال است. در حقیقت، روزه به نوعی یک تمرین برای خودکنترلی، پرهیز از گناه و دوری از ناپاکی‌ها است. اگر روزه‌دار تنها به دوری از غذا و نوشیدنی اکتفا کند و از مراقبت بر سایر اعضای بدن و روحش غافل شود، در واقع به عمق مفهوم روزه پی نبرده است.
این روایت باعث می‌شود تا ما به فرایند تأمل درونی بپردازیم و بپرسیم: آیا ما در طول روزه‌داری، به حرف‌هایی که می‌زنیم، گوش‌هایی که می‌شنویم و چشم‌هایی که می‌بینیم، توجه می‌کنیم؟ آیا ما به معنای واقعی روزه می‌گیریم؟
انگیزه اصلی از روزه‌داری باید خودسازی و تکامل روحی باشد. بدون شک، زمانی که فردی در حالت روزه قرار دارد، باید درک کند که روح او تنها از طریق گسستن از ناپاکی‌ها و مشاهده فضیلت‌ها تقویت می‌شود. در واقع، روزه می‌تواند به عنوان یک سفر معنوی محسوب شود که در آن فرد به دنبال بهبود خود و رسیدن به کمال انسانی است.

جمع‌بندی نهایی

سخنان حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها نمایانگر اهمیت روزه‌داری در زندگی مسلمانان است. ایشان با بیان این حدیث، همگان را به یادآوری می‌آورند که خودکنترلی و مراقبت از اعضای بدن در این ایام خاص به اندازه دوری از غذا و آب اهمیت دارد. روزه‌دار باید بداند که اگرچه امساک غذایی یک جنبه مهم است، ولی این مسأله کافی نیست. او باید زبان، گوش، چشم و تمامی جوارح خود را در مسیر خدا و نیکوئی حفظ کند.
روزه‌داری، در واقع یک سانحه است که به ما یادآور می‌شود راه صحیح زندگی چیست. الگویی که حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها در این زمینه ارائه می‌دهند، نه تنها بر ابعاد فقهی بلکه بر ابعاد اخلاقی و معنوی نیز دلالت دارد. پیروی از این توصیه‌ها، می‌تواند کمک شایانی به هر روزه‌داری کند تا از برکات روزه‌اش بهره‌مند شود. بنابراین هیچ‌گاه نباید فراموش کرد که حقیقت روزه‌داری امری فراتر از نکاه‌دارندگی جسمی است و مستلزم نگهداری از روح و روان نیز هست.