مقایسه سیاست‌های مدیریت پسماند در کشورهای مختلف

مدیریت پسماند یکی از چالش‌های اساسی برای کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته به شمار می‌آید. با توجه به رشد جمعیت و افزایش مصرف، تولید پسماند به صورت بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. بنابراین، تدوین و اجرای سیاست‌های موثر مدیریت پسماند از اهمیت بالایی برخوردار است. این مقاله به بررسی و مقایسه سیاست‌های مدیریت پسماند در کشورهای مختلف می‌پردازد و تلاش می‌کند به درک عمیق‌تری از رویکردهای مختلف در این حوزه برسد.

ضرورت مدیریت پسماند

مدیریت پسماند نه تنها به دلیل حفظ محیط زیست بلکه به منظور بهبود سلامت عمومی و مدیریت منابع طبیعی حائز اهمیت است. بر اساس مطالعات صورت گرفته، تخمین زده می‌شود که تا سال 2025، تولید پسماند در سطح جهانی به بیش از 2.2 میلیارد تن برسد (World Bank, 2018). این امر نیاز به سیاست‌های مناسب و کارا را بیش از پیش ضروری می‌سازد. مطابق با گزارش سازمان بهداشت جهانی، پسماندهای غیر مدیریت شده می‌توانند به بروز بیماری‌ها منجر شوند که در کشورهای در حال توسعه، این موضوع بحرانی‌تر است.

انواع پسماندها

پسماندها به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: پسماندهای جامد و پسماندهای خطرناک. در اکثر کشورهای دنیا، پسماندهای جامد شامل زباله‌های خانگی، صنعتی و کشاورزی هستند. به عنوان مثال، در کشورهایی نظیر هند، زباله‌های خانگی به تنهایی بیش از 70 درصد از پسماندهای تولیدی را تشکیل می‌دهند. از سوی دیگر، پسماندهای خطرناک شامل مواد شیمیایی، زباله‌های پزشکی و الکترونیکی هستند که باید با دقت بیشتری مدیریت شوند.

چالش‌ها و موانع مدیریت پسماند

کشورهای مختلف در مسیر مدیریت پسماد با چالش‌های بالقوه متعددی روبرو هستند. مهم‌ترین این چالش‌ها عبارتند از: عدم آموزش کافی مردم، کمبود زیرساخت‌های لازم و سیاست‌های ناکارآمد. به عنوان مثال، در کشورهای آفریقایی، عدم وجود سازمان‌های قوی دولتی برای مدیریت پسمندها یکی از مشکلات اصلی به شمار می‌رود. همچنین، در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، مشکلاتی همچون افزایش هزینه‌های مدیریت و فقدان مکان‌های دفن مناسب وجود دارد.

سیاست‌های مدیریت پسماند در کشورهای توسعه‌یافته

آلمان

آلمان به عنوان یکی از پیشگامان مدیریت پسماند در دنیا شناخته می‌شود. این کشور با پیاده‌سازی سیاست ‘’مدیریت پسماند مبتنی بر حلقه‌ای‘’ توانسته به بهبود قابل توجهی در بازیافت و کاهش تولید پسماند دست یابد. بر اساس این سیاست، تمامی انواع پسماندها از هم تفکیک شده و در مراحل مختلف به بازیافت یا دفع مناسب می‌رسند.

کشورهای اسکاندیناوی

کشورهای اسکاندیناوی، از جمله سوئد، دانمارک و نروژ، نیز سیاست‌های جامعی در زمینه مدیریت پسماند دارند. سوئد به ویژه در زمینه استفاده از زباله‌ها به عنوان منبع انرژی پیشرفت‌های بزرگی داشته است. با وجود سیاست‌های قوی بازیافت، تخمین زده می‌شود که حدود 99 درصد از زباله‌های تولیدی در سوئد به نوعی مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرند. این کشورهای شمال اروپا به رویه‌های جدی در زمینه تفکیک زباله و تفکر سبز پایبند هستند.

سیاست‌های مدیریت پسماند در کشورهای در حال توسعه

هند

هند با چالش‌های بزرگی در خصوص مدیریت پسماند روبه‌رو است. مقامات هندی تلاش کرده‌اند با قوانین جدید و طرح‌های مختلف به‌ویژه در مورد بازیافت و کاهش زباله‌های پلاستیکی، به بحران زباله‌گردی در شهرها رسیدگی کنند. البته فقدان زیرساخت‌ها و مشکلات اجتماعی نظیر عدم آگاهی عمومی مانع از اجرای موفق این سیاست‌ها شده است. همچنین، بسیاری از زباله‌ها در نقاط غیرمجاز دفن می‌شوند که تبعات زیست‌محیطی جدی به زیان ساکنان مناطق آسیب‌پذیر به همراه دارد.

برزیل

در برزیل، برنامه ‘’جمع‌آوری زباله‌های سازگار با محیط زیست‘’ به تازگی مستقر شده است که هدف آن ساماندهی زباله‌ها و پرونده‌های اجتماعی مرتبط با زباله‌گردان است. این برنامه شامل آموزش جوامع محلی در مورد مدیریت پسماد و بازگشت زباله‌های بازیافتی به چرخه تولید می‌شود.

چین

چین به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان پسماند در دنیا، سیاست‌های جدی را برای بهبود مدیریت آن به کار گرفته است. با توجه به افزایش جمعیت و مصرف در شهرهای بزرگ، چین در حال تدوین سیاست‌های سختگیرانه‌ای برای جمع‌آوری و بازیافت زباله‌ها می‌باشد. نمونه‌ای از این سیاست‌ها برنامه ‘’سبز کردن پکن‘’ است که بر اساس آن حجم زباله‌های خانگی زیر نظر دولت مرکزی به نحو محسوسی کاهش یافته است.

آینده مدیریت پسماند

با توجه به روند شتابان تولید پسماند در دنیا، انتظار می‌رود کشورهای مختلف به دنبال راهکارهای نوآورانه به منظور کاهش و مدیریت پسماند باشند. شواهد نشان می‌دهد که آگاهی بیشتر مردم و توسعه زیرساخت‌های موثر می‌تواند به بهبود وضعیت مدیریت پسمندها کمک کند. به عنوان مثال، استارتاپ‌های مختلف در زمینه مدیریت پسماند اقدام به تولید نرم‌افزارهایی برای تشویق به تفکیک و بازیافت زباله‌ها کرده‌اند.
با توجه به چالش‌های مختلف، ممکن است برخی دولت‌ها به سمت ایجاد سیاست‌های جدیدتر و کارآمدتر سوق پیدا کنند. به همین منظور، آزمایش و پیاده‌سازی سیاست‌های متنوع در کشورها می‌تواند، به تعاملات بین‌المللی و تجربیات به اشتراک گذاشته منتج شود.

نتیجه‌گیری

مدیریت پسماند به عنوان یک مسأله جهانی نیازمند همفکری و همکاری بین کشورهای مختلف است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که هر کشور بر اساس ویژگی‌های خاص خود، می‌تواند سیاست‌های متنوعی را در این زمینه اتخاذ کند. کشورهای توسعه‌یافته با الگوهای موفق خود می‌توانند به عنوان مرجع‌های علمی برای کشورهای در حال توسعه عمل کنند. با توجه به تهدیدات زیست‌محیطی و چالش‌های اجتماعی، همه کشورها باید به یک نظام پایدار در مدیریت پسماند دست یابند. این نه تنها به بهبود کیفیت زندگی مردم کمک می‌کند بلکه به پایداری محیط زیست نیز منجر می‌شود. 
پیشنهاد می‌شود با توجه به تجربیات موفق کشورهای مختلف، الگوهای ویژه‌ای برای مدیریت پسماند در هر کشور طراحی و پیاده‌سازی شود تا شاهد آینده‌ای پاک‌تر و سالم‌تر باشیم.

پرسش و پاسخ‌های متداول

×