پیش‌بینی کوتاه‌مدت بازار ورق سیاه؛ آیا رشد قیمت در راه است یا فاز اصلاح ادامه دارد؟
بازار ورق سیاه در هفته چهارم آبان‌ماه ۱۴۰۴ در نقطه‌ای ایستاده که فعالان فولاد سال‌هاست مشابهش را ندیده‌اند؛ بازاری که بین دو سیگنال متضاد سرگردان است: از یک‌سو افزایش شدید نرخ‌های پایه فولاد مبارکه و رشد رقابت در بورس کالا و ازسوی دیگر رکود سنگین معاملات مصرفی در بنگاه‌ها.
در کمتر از دو هفته، قیمت ورق سیاه ۲ میل فولاد مبارکه طبق قیمت‌های ثبت شده در سایت آهن آنلاین (ahanonline.com)، از ۴۷ هزار و ۷۲۷ تومان به ۵۵ هزار تومان رسیده یعنی حدود ۱۶ درصد رشد. در همین بازه، ورق سیاه ۳ میل نیز از ۴۶ هزار و ۸۰۰ به ۵۵ هزار تومان جهش کرده است. چنین سرعتی در افزایش نرخ نشان می‌دهد که ورق سیاه عملاً به موتور اصلی تورم در زنجیره فولاد مبدل شده است.
افزایش پی‌درپی قیمت‌ها باعث شده فعالان صنعتی میان دو سناریو تردید کنند: آیا هنوز ظرفیت رشد بیشتر وجود دارد یا بازار در آستانه فاز اصلاح قرار دارد؟ پاسخ به این سؤال نیازمند نگاهی دقیق به رفتار معامله‌گران، عرضه‌کنندگان و شرایط جهانی است.
بازار ورق سیاه در نقطه تصمیم‌گیری
اکنون بازار در وضعیت «انتظار فعال» قرار دارد. سیگنال رقابت شدید در معاملات ورق گالوانیزه روز ۲۷ آبان، بلافاصله به ورق سیاه هم سرایت کرد. عرضه‌های دیروز (۲۸ آبان) در بورس کالا با استقبال فراتر از انتظار روبه‌رو شد، اما بسیاری از خریداران صنعتی از این‌که قیمت‌ها بیش از حد از ارزش واقعی فاصله گرفته، نگران‌اند.
ازسوی‌دیگر رکود تقاضای پروژه‌ای به‌ویژه در صنایع ساختمانی و تولیدی باعث شده بخش زیادی از خریدها صرفاً جنبه «احتیاطی» پیدا کند؛ یعنی فعالان بازار تنها برای مصونیت از افزایش آتی، خرید را جلو انداخته‌اند، نه برای مصرف فوری. همین رفتار باعث نوسان و بی‌ثباتی زیاد در قیمت‌ها شده است.
وضعیت فعلی قیمت ورق سیاه در بازار داخلی
بازار ورق سیاه در روزهای پایانی آبان‌ماه ۱۴۰۴ چهره‌ای پرنوسان اما صعودی دارد. پس از چند هفته رکود نسبی و احتیاط خریداران، حالا روند قیمتی دوباره صعودی شده و نرخ‌ها در هر دو بستر بورس کالا و بازار آزاد به‌هم نزدیک شده‌اند. درحالی‌که تا پیش از نیمه آبان اختلاف قابل‌توجهی بین قیمت پایه و نرخ آزاد وجود داشت، اکنون این فاصله کمتر از هزار تومان است؛ نشانه‌ای از آنکه بازار آزاد کاملاً تحت تأثیر نوسان‌های رسمی قرار گرفته است.
افزایش 16 درصدی قیمت ورق سیاه در کمتر از دو هفته، بازتاب کاهش محسوس عرضه و رشد رقابت میان خریداران صنعتی است. هم‌زمان تقاضای پیش‌دستانه کارخانه‌های پایین‌دستی مانند تولیدکنندگان مخزن و سازه‌های فلزی باعث شده معاملات نقدی پررونق‌تر شود و فروشندگان بنگاهی با احتیاط بالاتری نرخ اعلام کنند. در مجموع اکنون بازار داخلی ورق سیاه در مرز تصمیم‌گیری ایستاده: یک گام دیگر تا تثبیت صعود یا بازگشت موقت به فاز اصلاح.
طی دو هفته گذشته، نرخ پایه ورق سیاه فولاد مبارکه در تالار صنعتی بورس کالا به‌طور مستمر صعودی بوده است.
در همین بازه زمانی، قیمت بازار آزاد در بنگاه‌های تهران و اصفهان برای ورق مشابه به ۵۵ تا ۵۶ هزار تومان رسیده است.
بنابراین اختلاف بورس و بازار آزاد اکنون حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ تومان در هر کیلو است، رقمی بسیار کم که نشان می‌دهد بازار آزاد تقریباً به قیمت‌های بورس واکنش کامل نشان داده و فاصله تاریخی بین دو بازار تقریباً صفر شده است. در نتیجه انگیزه سفته‌بازی کاهش یافته و بازار وارد فاز رصد و به‌اصطلاح «تصمیم بزرگ» شده است.
تحلیل رفتار عرضه‌کنندگان و تولیدکنندگان بزرگ ورق سیاه
طی نیمه دوم آبان، کارخانه‌های اصلی تولید ورق سیاه شامل فولاد مبارکه، فولاد سبا، فولاد خوزستان، نورد و تولیـد قطعات و ماهان در مجموع میزان عرضه خود را کاهش داده‌اند.
داده‌های رسمی بورس کالا نشان می‌دهد عرضه کل ورق گرم در آبان حدود ۵۸ درصد کمتر از مهرماه بوده است. بزرگ‌ترین کاهش از سمت فولاد مبارکه و سبا رخ داد که حدود ۴۰ هزار تن از ظرفیت عادی خود را به‌دلیل مدیریت تعمیر خطوط نورد گرم ۱ و ۲ به تعویق انداختند.
در هفته سوم آبان تقریباً ۵۸ هزار تن ورق گرم ثبت عرضه شد که از میان آن تنها نیمی معامله شد؛ رقم معاملات موفق نسبت به مهر نزدیک به ۷۰ هزار تن کمتر بود.
به‌دلیل همین کاهش عرضه، بازار آزاد با کسری مواجه شد و عمده‌فروشان محدوده تهران و اصفهان اعلام کردند ورود ورق‌های فابریک کارخانه نسبت به ماه گذشته حدود ۲۰ درصد کمتر بوده است.
نقش فولاد مبارکه در شوک بازار ورق سیاه
نقطه مرکزی تغییرات اخیر بی‌تردید فولاد مبارکه است. این کارخانه نه تنها بزرگ‌ترین تولیدکننده ورق گرم کشور است (بیش از ۴۰ درصد سهم بازار داخلی)، بلکه با تنظیم عرضه خود، مستقیماً مسیر قیمت‌ها را تعیین می‌کند.
در هفته‌های میانی آبان، فولاد مبارکه چند نوبت عرضه برنامه‌ریزی‌شده را به‌دلیل تعمیرات دوره‌ای خطوط نورد گرم ۲ به تعویق انداخت. این وقفه موقت، بازار را از تعادل خارج کرد.
درشرایطی‌که موجودی انبارها پایین بود و انتظار کاهش عرضه هفته آتی تقویت شد، کاربران خُرد و خریداران صنعتی در بورس رقابت سنگینی کردند پدیده‌ای که وارد چرخه خود‌تشدید قیمت شد.
گفته می‌شود قرار است از نیمه آذر ماه ۱۴۰۴ عرضه دوباره در سطح بالاتری انجام شود، اما تا آن زمان، بازار با کمبود فیزیکی مواجه خواهد بود و همین مسئله می‌تواند در کوتاه‌مدت موجب تثبیت قیمت‌ها در سطوح بالای ۵۵ هزار تومان شود.
وضعیت بازارهای جهانی ورق گرم و اثرگذاری آن بر بازار ایران
بازارهای جهانی ورق گرم در هفته‌های پایانی نوامبر ۲۰۲۴ در وضعیتی قرار گرفته‌اند که می‌توان آن را آغاز یک «چرخش افزایشی با احتیاط» دانست. پس از ماه‌ها فشار نزولی بر نرخ فولاد، حالا نشانه‌هایی از تثبیت و بازگشت آرام قیمت‌ها دیده می‌شود. در بازار چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده فولاد جهان، نرخ ورق گرم (HRC) در هفته چهارم ماه نوامبر حدود ۵۴۵ دلار در هر تن فوب گزارش شد؛ رشدی ده دلاری نسبت به هفته پیش. منشأ این افزایش، بازگشت محدود تقاضا ازسوی صنایع ساختمانی و رشد مصرف فصلی در بخش خودروسازی و تولید لوازم‌خانگی بوده است. دولت چین نیز با ارائه مشوق‌های اعتباری به واحدهای صنعتی کوچک و کاهش نرخ بهره، زمینه ترمیم جزئی بازار مواد خام صنعتی را فراهم کرده است.
ترکیه نیز که یکی از بازیگران منطقه‌ای اثرگذار در بازار HRC است، پس از چندماه افت تولید و تعطیلی موقت خطوط نورد، مجدداً دست به افزایش نرخ زده است. میانگین قیمت فوب برای محموله‌های HRC این کشور در بازار اروپا اکنون ۵۸۰ دلار CFR است؛ بخشی از این رشد ناشی از تقویت تقاضای وارداتی در جنوب اروپا و تا حدی افزایش هزینه انرژی و حمل‌ونقل در بنادر دریای سیاه است. کارخانه‌های ترک همچنین با رشد بهای زغال‌سنگ کک شو و سنگ‌آهن مواجه‌اند، عاملی‌که فشار برای افزایش نرخ نهایی محصول را بیشتر کرده است.
در سایر مناطق، ازجمله بازارهای آسیای جنوب شرقی و خاورمیانه، روند قیمت ورق گرم در ابتدای دسامبر نیز عمدتاً صعودی اما شکننده پیش‌بینی می‌شود. به‌عبارت دیگر، بازار جهانی فولاد اکنون درحال خروج از کف قیمتی ماه‌های میانی سال است اما هنوز به‌ثبات پایدار نرسیده است. بسیاری از تحلیل‌گران انتظار دارند اگر چین در زمستان با محدودیت انرژی مواجه نشود، نرخ جهانی HRC بتواند در بازه ۵۴۰ تا ۵۶۰ دلار تثبیت شود.
اثر این تحولات بر بازار ایران گرچه مستقیم نیست، اما بُعد روانی آن بسیار پررنگ است. به‌علت تحریم‌های صادراتی، ایران درحال‌حاضر عملاً ارتباط و تجارت آزاد ورق گرم با بازارهای جهانی ندارد؛ به‌همین‌دلیل تغییرات قیمت جهانی از مسیر عرضه‌وتقاضا منتقل نمی‌شود، بلکه از طریق «سیگنال ذهنی قیمت» در ذهن معامله‌گران داخلی اثر می‌گذارد. هرگاه قیمت‌ها در چین یا ترکیه رو به افزایش می‌رود، فعالان ایرانی نیز احتمال گرانی در آینده نزدیک را بالا می‌بینند و به‌سمت خریدهای زودهنگام متمایل می‌شوند. این رفتار موجب شکل‌گیری امواج کوتاه‌مدت تورمی در بازار داخلی می‌شود، حتی بدون آنکه تغییری واقعی در عرضه و تقاضای داخل رخ داده باشد.
واقعیت آن است که سیاست‌گذاران ایرانی نیز برای تعیین نرخ پایه در بورس کالا، به‌طور غیرمستقیم متغیرهای جهانی را زیر ذره‌بین دارند. اگر روند فعلی صعودی در چین و ترکیه تداوم یابد، بعید نیست شرکت فولاد مبارکه هم در جلسات آتی، نرخ پایه ورق گرم را متناسب با این شرایط بالا ببرد. این موضوع به‌خصوص در زمانی‌که نرخ ارز داخلی نیز در مسیر افزایشی قرار دارد، می‌تواند اثر دوچندان داشته باشد و بازار ورق سیاه ایران را در سطح بالای ۵۵ هزار تومان تثبیت کند.
در مجموع، بازار جهانی ورق گرم هنوز از مرحله تعادل فاصله دارد؛ اما پس‌از یک دوره طولانی رکود، ورود دوباره چین و ترکیه به مدار رشد، همان سیگنالی است که بازار ایران برای ادامه مسیر صعودی خود به آن نیاز داشت.
بررسی هزینه‌های تولید، مواد اولیه و حمل و نقل بر قیمت ورق سیاه
از منظر بهای تمام‌شده، تولیدکنندگان ورق سیاه علاوه‌بر هزینه انرژی، درگیر افزایش قیمت مواد اولیه هستند. سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله طی یک ماه اخیر در بازار داخلی رشد حدود ۸ تا ۱۰ درصدی داشته‌اند.
هزینه برق و گاز که قبلاً حدود ۱۵ درصد از قیمت تمام‌شده را تشکیل می‌داد، طبق برآورد جدید اکنون به بیش از ۲۲ درصد رسیده است درنتیجه کارخانه‌ها تمایل بیشتری به افزایش نرخ پایه دارند تا حاشیه سود را حفظ کنند.
ازسوی‌دیگر، کرایه حمل داخلی نیز افزایش جدی یافته: انتقال هر تُن ورق از مبارکه به بنگاه‌های تهران به‌طور میانگین به ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رسیده که نسبت به مهر حدود ۲۵ درصد رشد نشان می‌دهد.
تمام این متغیرها جمعاً موجب شده حتی اگر تقاضا رشد نکند، قیمت پایه همچنان صعودی باقی بماند.
نگاهی به سناریوهای پیش روی بازار ورق سیاه
در شرایطی‌که بازار ورق سیاه پس از جهش‌های پیاپی آبان‌ماه به نقطه‌ای حساس رسیده، فعالان این حوزه اکنون بیش از هر زمان دیگری نگاهشان را به آینده دوخته‌اند. روندهای چند هفته اخیر، تصویری متناقض از بازار به دست می‌دهد: از یک‌سو کاهش عرضه فولاد مبارکه و رشد قیمت‌های جهانی سیگنال افزایش نرخ را تقویت کرده، و ازسوی‌دیگر رکود واقعی تقاضا و فشردگی نقدینگی در بخش مصرفی، احتمال توقف رشد را بالا برده است. همین تضاد موجب شده بازار در وضعیتی بین انتظار و هیجان قرار گیرد.
در چنین‌شرایطی، پیش‌بینی مسیر آتی ورق سیاه اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند. معامله‌گران در تلاش‌اند با تحلیل رفتار بورس‌کالا، تصمیم کارخانه‌ها و نوسانات ارز، تصویر روشنی از چشم‌انداز آذر و دی به دست آورند. استمرار تب ارزی یا تداوم محدودیت‌های انرژی می‌تواند موج جدیدی از رشد قیمت را رقم بزند؛ اما درمقابل، افزایش عرضه یا سیاست‌های کنترلی دولت احتمالاً زمینه اصلاح نسبی بازار را فراهم خواهد کرد. بنابراین، اکنون بازار فولاد به نقطه‌ای رسیده که هر تصمیم عاملان آن می‌تواند تعیین‌کننده جهت حرکت قیمت‌ها در ماه‌های پیش‌رو باشد.
تحلیل‌گران چهار سناریوی محتمل برای آذر ماه ترسیم کرده‌اند:
- تداوم رشد آرام (احتمال ۵۰٪): با فرض ادامه کمبود عرضه تا نیمه آذر و افزایش تدریجی نرخ ارز، قیمت می‌تواند تا سطح ۵۷ تا ۵۸ هزار تومان در بازار آزاد بالا برود.
- ثبات نسبی (احتمال ۳۰٪): اگر فولاد مبارکه عرضه ویژه ۱۰۰ هزار تنی انجام دهد، بازار به ثبات موقت می‌رسد و قیمت‌ها بین ۵۴ تا ۵۵ هزار تومان نوسان خواهند کرد.
- اصلاح ملایم (احتمال ۱۵٪): کاهش ناگهانی نرخ دلار یا سیاست کنترلی وزارت صمت می‌تواند کاهش ۲ تا ۳ درصدی کوتاه ایجاد کند.
- بازگشت رکود (احتمال ۵٪): درصورت افزایش نرخ انرژی یا قطع برق صنایع، هزینه تولید بالا می‌رود ولی رکود عمیق تقاضا، باعث افت مقدار فروش می‌شود و کارخانه‌ها ممکن است قیمت‌ها را موقتاً پایین بیاورند تا سهام انبار را کاهش دهند.
باوجود تعدد سناریوها، اغلب کارشناسان معتقدند فاز اصلاح قیمتی عمده تا قبل از نیمه دی اتفاق نخواهد افتاد مگر آنکه رکود ساخت‌وساز تشدید شود یا سیاست عرضه ویژه اجرا گردد.
توصیه‌های خرید و فروش برای فعالان بازار
در روزهایی که بازار ورق سیاه میان‌دوراهی رشد و اصلاح نوسان می‌کند، تصمیم خریداران و فروشندگان بیش از هر زمان دیگری به «زمان‌بندی دقیق» وابسته است. تجربه نوسانات آبان نشان داد که کوچک‌ترین تغییر در عرضه فولاد مبارکه یا نرخ ارز می‌تواند اعداد تابلوی قیمت را ظرف چند ساعت دگرگون کند. بنابراین، فعالان بازار باید رفتار خود را بر پایه تحلیل کوتاه‌مدت و مدیریت ریسک تنظیم کنند.
برای خریداران، مهم‌ترین اصل در شرایط فعلی، پیش‌دستی هوشمندانه پیش از موج بعدی افزایش نرخ است. سطح فعلی حدود ۵۵ هزار تومان برای ورق ۲ و ۳ میل، باوجود رشد اخیر، هنوز فاصله‌ای اندک با سقف‌های احتمالی پیش‌رو دارد. باتوجه‌به محدودیت عرضه، کاهش موجودی انبارها و افزایش هزینه انرژی، خرید پلکانی و تثبیت قیمت ازطریق قراردادهای میان‌مدت راهبردی معقول است. تأخیر در تصمیم ممکن است با جهش دوم قیمتی هم‌زمان شود.
اما فروشندگان بهتر است با پرهیز از عرضه سنگین در قیمت‌های فعلی، در جست‌وجوی نقطه اوج روانی بازار تا ابتدای دی‌ماه باشند. درصورت مشاهده آرامش ارزی یا افزایش عرضه مبارکه، می‌توان تدریجاً فروش را آغاز کرد. در مجموع، این بازار اکنون به سود معامله‌گری محتاط است؛ نه خرید هیجانی و نه فروش شتاب‌زده.
برای فعالان صنعتی و بنگاه‌های خدماتی، اکنون سه نکته کلیدی وجود دارد:
- زمان خرید: اگر نیاز پروژه کوتاه‌مدت دارید، تعویق خرید می‌تواند پرریسک باشد. بازار هنوز در مدار صعود آرام است.
- سقف قیمتی: خریداران باید سطح ۵۶ هزار تومان برای ورق ۲ میل و ۵۵ هزار تومان برای ورق ۳ میل را سقف خرید فعلی فرض کنند. ورود بالاتر از این محدوده توصیه نمی‌شود مگر برای موجودی حیاتی.
- فروشندگان عمده: بهتر است با احتیاط عمل کنند و از پیش‌فروش بلندمدت در قیمت فعلی خودداری کنند، چون عرضه سنگین آذر می‌تواند بازار را به تعادل بازگرداند.
- کارخانه‌های ثانویه: تا پیش از تثبیت نرخ انرژی و ارز نیمایی، باید هزینه‌های تولید خود را با حاشیه امنیت برنامه‌ریزی کنند؛ حاشیه سود کمتر از ۵ درصد در این شرایط پرریسک است.
بازار ورق سیاه در آبان ۱۴۰۴ یکی از پرنوسان‌ترین دوره‌های خود را تجربه کرده است. رشد ۱۶ درصدی قیمت در دو هفته، کاهش عرضه فولاد مبارکه و ابرموج رقابتی در بورس کالا، موجب شده قیمت‌ها در محدوده‌ای حساس متوقف شوند.
باوجود احتمال تثبیت مقطعی در هفته اول آذر، رکود عرضه و نوسانات ارز نشان می‌دهد کاهش معنی‌دار قیمت‌ها دور از انتظار است و بازار احتمالا تا پایان پاییز در فاز احتیاط با گرایش افزایشی باقی خواهد ماند.
برای خریداران صنعتی، پاییز امسال فصلی است که هر اشتباه در زمان‌بندی خرید می‌تواند هزینه‌ای جدی برای ماه‌های بعد داشته باشد.
