نقش رسانهها در تغییر نگرشها و افزایش آگاهی عمومی
رسانهها از دیرباز ابزاری کلیدی در شکلدهی به نظرات و رفتارهای اجتماعی بودهاند. در دنیای معاصر، این نقش به طرز چشمگیری افزایش یافته و اهمیت رسانهها به ویژه در زمینههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بیش از پیش به چشم میخورد. این مقاله به تحلیل عمیق نقش رسانهها در تغییر نگرشها و افزایش آگاهی عمومی میپردازد و با تجزیه و تحلیل موارد واقعی و ارائه دادهها به تفصیل این موضوع را مورد بررسی قرار میدهد.
رسانهها و تغییر نگرشهای اجتماعی
رسانهها به عنوان پل ارتباطی بین اطلاعات و افراد، نقش بسیار مهمی در تغییر نگرشهای اجتماعی ایفا میکنند. برای مثال، در طی چند دهه گذشته، رسانهها در تغییر نگرشهای عمومی نسبت به حقوق اقلیتها موثر واقع شدهاند. مطالعات نشان میدهند که پوشش خبری مثبت درباره LGBTQ+ و حقوق زنان در رسانهها نگرشهای عمومی را به سمت پذیرش بیشتر این گروهها هدایت کرده است (Smith, 2019).
تأثیر رسانههای اجتماعی بر تغییر نگرشها
رسانههای اجتماعی با قابلیتهای منحصر به فرد خود، میتوانند به سرعت تغییرات بزرگی در نگرشها به وجود آورند. به عنوان مثال، جنبش
MeToo و #BlackLivesMatter به کمک پلتفرمهای اجتماعی مانند توییتر و اینستاگرام توانستند توجه عمومی را جلب کرده و تغییراتی در سیستمهای حقوقی و اجتماعی بوجود آورند. بر اساس گزارشی از مرکز پژوهشهای پیو، حدود ۴۵ درصد از نوجوانان آمریکایی میگویند که رسانههای اجتماعی در شکلگیری نظراتشان نقش دارد (Pew Research Center, 2020).
جدول: تغییر نگرشها قبل و بعد از جنبشهای اجتماعی
| جنبش اجتماعی | درصد تغییر در نگرش مثبت | درصد تغییر در نگرش منفی |
| Black Lives Matter | 25% | 20% |
رسانهها و افزایش آگاهی عمومی
یکی از وظایف اصلی رسانهها، افزایش آگاهی عمومی است. این بدین معناست که رسانهها اطلاعات مهمی را در اختیار مردم قرار میدهند که میتواند منجر به تغییر رفتار یا تصمیمات آنها شود. به عنوان مثال، در بحرانهای بهداشتی مانند پاندمی COVID-19، رسانهها نقشی بینظیر در ارائه اطلاعات لازم برای محافظت از سلامت عمومی ایفا کردند (World Health Organization, 2021).
نقش اخبار در افزایش آگاهی بهداشتی
رسانههای خبری با انتشار گزارشها و مقالات مربوط به کرونا، افراد را در مورد راههای پیشگیری و درمان این بیماری آگاه کردند. به گفتهی ‘’منابع سازمان جهانی بهداشت‘’، ۸۰ درصد از افراد از طریق رسانههای اجتماعی اطلاعات مربوط به سلامت را دریافت میکنند و این موضوع به وضوح نشاندهنده تأثیر رسانهها بر آگاهی عمومی است (World Health Organization, 2021).
تغییر نگرشها از طریق آموزش و اطلاعات
برای درک بهتر اینکه چگونه رسانهها میتوانند تغییرات عمیقتری در نگرشها و آگاهی عمومی ایجاد کنند، لازم است به جوانب آموزشی رسانهها توجه کنیم. رسانهها میتوانند با انجام برنامههای آموزشی و تولید محتوای مفید، افراد را در زمینههای مختلف از جمله سیاست، اقتصاد، حقوق بشر و محیط زیست آموزش دهند.
مثالهای واقعی از برنامههای آموزشی رسانهای
به عنوان مثال، برنامههای تلویزیونی مانند ‘’رزنامه‘’ در ایران، با محوریت مسائل روز و تحلیلهای علمی، توانستهاند در افزایش آگاهی عمومی و تغییر نگرشها تأثیر زیادی داشته باشند. این برنامهها به بحث و تبادل نظر دربارهی مسائل اجتماعی و فرهنگی پرداخته و فضایی را برای تعامل بین مردم و کارشناسان فراهم کردهاند.
معضلات رسانهها در افزایش آگاهی
در حالی که رسانهها میتوانند در تغییر نگرشها و افزایش آگاهی عمومی مؤثر باشند، برخی چالشها نیز وجود دارند که باید به آنها توجه کرد. از جمله این چالشها میتوان به انتقادات مربوط به عدم دقت در اطلاعات و وجود اخبار جعلی اشاره کرد.
اخبار جعلی و تأثیر منفی آن بر جامعه
اخبار جعلی (Fake News) میتواند موجب سردرگمی و ناامیدی در جامعه شود و روند تغییر نگرشها را مختل کند. به عنوان مثال، در طول پاندمی COVID-19، اخبار دروغین دربارهی درمانهای غیرمعتبر و اطلاعات اشتباه دربارهی واکسنها موجب بروز نگرشهای منفی نسبت به سیستم بهداشت عمومی شد (Reuters, 2021).
جدول: تأثیر اخبار جعلی بر نگرشهای عمومی
| نوع اخبار | درصد تأثیر مثبت | درصد تأثیر منفی |
| اخبار واقعی | 70% | 10% |
| اخبار جعلی | 15% | 60% |
رسانهها و مشارکت اجتماعی
رسانهها همچنین میتوانند تأثیر بسزایی در افزایش مشارکت اجتماعی و سیاسی افراد داشته باشند. از طریق پوشش خبری و فراخوانها، رسانهها میتوانند افراد را برای شرکت در انتخابات، تظاهرات و دیگر فعالیتهای اجتماعی ترغیب کنند.
تحولات سیاسی در عصر دیجیتال
در بسیاری از کشورها، رسانههای دیجیتال موجب افزایش مشارکت سیاسی و اجتماعی شدهاند. به عنوان مثال، در انتخابات سال ۲۰۱۶ آمریکا، رسانههای اجتماعی به ابزاری کلیدی برای جلب رأیدهندگان و ارتباط مستقیم با جامعه تبدیل شدند (Pew Research Center, 2016).
تأثیرات رسانهها بر نتایج انتخابات
تحقیقات نشان میدهند که میزان مشارکت سیاسی به شدت تحت تأثیر نحوهی پوشش رسانهای قرار دارد. به عنوان مثال، در انتخاباتی که رسانهها توجه بیشتری به مسائل اصلی و نامزدها داشتهاند، میزان مشارکت رأیدهندگان به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
نتیجهگیری
به طور کلی، رسانهها در تغییر نگرشها و افزایش آگاهی عمومی نقشی بیبدیل ایفا میکنند. از طریق آموزش، اطلاعرسانی و تشویق به مشارکت اجتماعی، رسانهها میتوانند به پیشرفت جامعه کمک کنند. با این حال، وجود اخبار جعلی و تحلیلهای غیرمنصفانه ممکن است در این راستا مانع ایجاد کنند. بنابراین، در دنیای سریع و متغیر امروز، دستیابی به اطلاعات دقیق و معتبر از رسانهها برای شکلگیری یک نگرش صحیح و آگاهانه بیش از پیش ضروری است. این موضوع بهویژه در جوامع دمکراتیک که تغییرات سریع اجتماعی و سیاسی را تجربه میکنند، اهمیت دوچندان دارد.
منابع معتبر
1. Smith, J. (2019). The Impact of Media on Social Attitudes. Journal of Social Issues.
2. Pew Research Center. (2020). Teens and Social Media Use.
3. World Health Organization. (2021). COVID-19 and Media Coverage.
4. Reuters. (2021). Misinformation and Its Impact During a Pandemic.
5. Pew Research Center. (2016). The Role of Social Media in Political Engagement.
با تشکر از خوانندگان عزیز به خاطر همراهی در این بررسی عمیق دربارهی نقش رسانهها در تغییر نگرشها و افزایش آگاهی عمومی.
