تجربه ای متفاوت در روایت از شهید سلیمانی
به نقل از خبرگزاری کتاب ایران1402/3/3کد خبر 14023107715
احمد شاکری؛ نویسنده و منتقد حوزه ادبیات پایداری یادداشتی انتقادی درباره کتاب نیستان دی ، نوشته حسین زحمتکش زنجانی نوشته است که در ادامه آن را از نظر می گذرانید..
او عاشق دخترخاله اش شهناز است و به واسطه کیوان با پیری به نام شاه بابا آشنا می شود. او که پیش از این به سلوک درویشان گرایش داشته، در این مواجهه مرید شاه بابا می شود. شاه بابا قرص های روان گردانی در اختیار ماهان قرار می دهد و او با خوردن آنها در توهم خود به دیدار مولانا رفته و با او سخن می گوید. از سوی دیگر شهناز از او خواسته نقشی را در نمایشنامه ای که چندی بعد اجرا خواهد شد، قبول کند..
این نقش، کسی نیست جز سردار سلیمانی. ماهان علاقه و اعتقادی به سردار سلیمانی ندارد..
اما پس از چندی با خواندن نمایشنامه و تحقیقاتی درباره او و برای به دست آوردن دل شهناز به این کار تن می دهد. شاه بابا از ماهان خواسته تا در اعتراض به وضعیت دراویش جلوی مجلس خودسوزی کند..
ماهان در نهایت در حالی که روزها برای تمرین نمایش وقت صرف کرده و به سردار علاقمند شده، متوجه خبر شهادت حاج قاسم سلیمانی می شود. پس از شهادت حاج قاسم سلیمانی به واسطه جایگاه و اهمیت این شخصیت، علاقه و ارادت شمار فراوانی از ایرانیان و غیر ایرانیان به آن شهید بزرگوار، اشتیاق برای آگاهی از زوایای زیستی، روحی، علمی و اخلاقی ایشان و بالأخره به کارگیری تعبیر «مکتب حاج قاسم سلیمانی» از سوی مقام معظم رهبری، روایت از این شهید، جریان پرشوری را در ادبیات کشور رقم زد. بررسی چیستی، کجایی، چرایی و مولفه های جریان مزبور، نیازمند تحقیق مستقلی است..
گرچه این تجربه جداافتاده از تجربه ادبیات انقلاب و دفاع مقدس در طول دهه های گذشته نبوده است و زمینه ها و ظرفیت های موجود در آن فعال شده و به بار نشسته اند. با این وجود نمی توان منکر «تفاوت» ها، «برجستگی» ها و خصوصیات «انحصاری» این جریان بود..
برخی از این خصوصیات بدین قرارند: الف- عملکرد حاج قاسم و خلوص او در دید مخاطبان و راویان، علاقه شدیدی را در طیف وسیعی از مردم موجب شد..
همین به انضمام برخی اسباب دیگر، ظرفیت های ظهور یک اسطوره را از او ایجاد می کرد؛ موضوعی که روایت روایتگران را در هاله ای از محبت وافر قرار می داد و آن را منعکس می کرد. ب- اطلاعات موجود درباره زندگی حاج قاسم سلیمانی به دلیل نوع مسئولیت و خصوصیت ویژه او نه تنها نسبت به زیست غنی و پرمایه اش که حتی به عنوان یک کنشگر معمول نیز در معرض دید و در نتیجه روایت نبود..
ج- تولیدکنندگان روایت در مقایسه با موضوعات و شخصیت های پیشین از تنوع و کثرت بیشتری برخوردارند؛ بدین معنی که لزوماً نویسندگان به این موضوع نپرداخته و نوعی روایت عمومی در سطوح مختلف از حاج قاسم سلیمانی صورت گرفت..
در نتیجه چنین جریانی طیف وسیعی از آثار مستند، توصیفی، روایی، خاطره گون، زندگی نامه ای در قالبهای مختلف داستانی و غیرداستانی تولید شد..
فارغ از متوقع بودن چنین جریانی در واکنش به شهادت آن شخصیت تأثیرگذار، که می توان از آن به جریان «روایتگری» تعبیر کرد، «روایت»ها فی الجمله، «راضی کننده»، «واقع نگارانه»، «فنی و ادیبانه»، «متأملانه»، «محققانه»، «کامل» و «تأثیرگذار» نبودند..
با سکون «شور» اولیه، ذهنیت فضای ادبی کشور به «نیاز» تولید آثار «فاخر» درباره این شهید والامقام اقرار کرد، و این پرسش شناخته شده که بارها و بارها در گونه ادبیات دفاع مقدس و گونه هایی چون ادبیات انقلاب اسلامی و ادبیات تاریخی مطرح شده بود، بازپرسیده شد که چگونه می توان از چنین شخصیت هایی، روایت های درخوری به دست داد..
همانطور که روشن است، این پرسش در بُعد نظر، پاسخ علمی، تئوریک و ادیبانه (داستان نویسانه یا خاطره نگارانه) می طلبد و در بُعد عمل، نیازمند خلاقیت و فناوری داستانی است..
نکاتی درباره «نیستان دی» 1. از جمله پرسشهایی که منطق «انتخاب» نویسنده را در نوشتن درباره شخصیت روایی اش بنیان می نهد، چرایی و کجایی انتخاب «شخصیت» است؟.
طبعاً این انتخاب در محدوده روایت های داستانی، معنای واقعی خود را می یابد. اما در پاسخ به چرایی انتخاب، نویسنده باید توضیح دهد که در انتخاب ناگزیر شخصیت داستانی خود چرا باید به شخصیتی همانند حاج قاسم سلیمانی توجه کند و شخصیت را در کدام بُعد تاریخی یا ذهنی جستجو کند..
اگر درونمایه نهایی را انتقال معنایی بدانیم که از آن در موضوع مورد بحث به «مکتب حاج قاسم» یاد شده است، بهترین و کامل ترین مصادیق کدامند؟.
شیوه ها چگونه این مصادیق را پوشش خواهند داد؟.
الف- نخستین انتخاب «گفتن» درباره تمامی یا بخشی از ارزش هایی است که مصداق مورد نظر -در بحث حاضر، حاج قاسم سلیمانی- از آن بهره مند است..
مراد برشمردن یا توضیح و تبیین ارزش ها به صورت مطلق و بدون اشاره به مصداق مشخص است؛ کاری که منابع نظری و روایی آن را انجام می دهند. اما به نظر می رسد این روش کافی نیست؛ چرا که در اینجا «شخص» موضوعیت دارد..
شخص به ارزش ها و مفاهیم عینیت می دهد و آن را قابل اجرا کرده و به عرصه عمل می آورد. ب- دومین انتخاب بیان همان ارزش ها در قالب اشخاصی است که عالی ترین درجات دینی را به خود اختصاص داده اند. پیامبران و ائمه معصومین، مصداق تام چنین فرضی خواهند بود..
آنها اسوه های واقعی هستند و کمال ارزش ها و معانی در آنها به وجود امده است..
بنابراین اگر روایتی به دنبال کمال معنی و ارزش است، لازم است از این حضرات عدول نکرده و به زندگی آنها بپردازد..
ج- سومین گام، طراحی و تولید یا آفرینش شخصیت های خیالی است که می توانند ارزشهای دینی را به تمامه متجلی کنند..
این شخصیت ها تعین تاریخی ندارند و زاده ذهن و تخیل نویسنده اند. د- چهارمین انتخاب، توجه به شخصیت های تاریخی و بیرونی است که به اندازه ظرف خود بخش از این ارزش ها را در عمل و رفتارشان محقق کرده و نشان داده اند. به عنوان نمونه، ادبیات دفاع مقدس سرشار از چنین شخصیت هایی است که در قالب جنسیت های مختلف، سنین مختلف، جایگاه های متفاوت و اصناف متنوع، چنین نقشی را ایفا کردند..
ه- پنجمین انتخاب، آن است که شخصیت های برجسته در هر موضوع انتخاب شوند؛ به عنوان مثال کسانی چون شهید باکری و همت یا کاظمی و حاج قاسم سلیمانی برای روایت انتخاب شوند..
مروری بر این انتخاب ها نشان می دهد در هر یک از اقسام، فرصت ها و تهدیدهایی برای روایت (روایت داستانی) وجود دارد..
روایت از اولیای الهی گرچه روایت انسان کامل و اسوه تام است، با این وجود اشراف بر چنین شخصیت هایی آنگونه که لازمه روایت داستانی عمیق است، برای نویسندگان غیرممکن است..
در نقطه مقابل، روایت از شخصیت های مخیل، گرچه نیازمند قرار گرفتن در قید و بندهای شخصیت مستند نیست، اما تأثیرپذیری و الگوپذیری ناشی از اهمیت و جایگاه دینی را کاهش خواهد داد.. (تصویر شماره 1)
واژه شناسی این خبر (روایت):
حدیث سخنان نقل شده از پیامبر اسلام(ص) و دیگر معصومین(ع) است. حدیث در کنار قرآن، در طی پانزده قرن تاریخ اسلام، نقشی محوری در فهم مسلمانان از دین و شریعت داشته است. به علت اهمیت حدیث، علوم مختلفی ناظر به بررسی محتوایی و سندی احادیث پدید آمده است که تحت عنوان علوم حدیث دسته بندی می شوند. امور مربوط به سند احادیث در روایة الحدیث و محتوای آنها در درایة الحدیث بررسی می شوند. علوم رجال و مصطلح الحدیث زیر مجموعه روایة الحدیث قرار دارند. در این علوم تقسیمات متعددی برای فهم و اعتبارسنجی احادیث بیان شده است.(برگرفته از ویکی شیعه)
قدردانی رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی از پویانمایی «فارسی هویت ماست»
1402/3/9
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در دیدار با مدیران مرکز پویانمایی صبا، در رابطه با پاسداشت زبان فارسی در صدا و سیما سخن گفت و از تولید مجموعه پویانماییفارسی هویت ماستقدردانی کرد. به گزارش معاونت سیما، غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با حضور در مرکز پویانمایی صبا با رئیس و معاونان این مرکز دیدار و گفت وگو کرد. حداد عادل در ادامه با معرفی همکاران بخش های مختلف فرهنگستان از جمله بخش واژه گزینی به شرح برخی وظایف آنان اشاره کرد و افزود: امروز در فرهنگستان زبان فارسی واژه ها با مشورت متخصصان ساخته می شوند و در تعامل با مردم به مرور زمان جایگزین می شوند.رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه زبان فارسی در خطر است عنوان کرد: زبان و ادبیات فارسی به عنوان رکن مهم و یکی از مشخصات ...
واکنش درست به اولین سوال جنسی کودک چیست؟1402/3/9
گروه زندگی:مشغول چیدن سفره شام بودم که پسرم با یک سوالش مرا شوکه کرد.پرسید: مامان مگر بچه ها را مادرها به دنیا نمی آورند؟پس چرا همه می گویند من شبیه بابام هستم؟پدرش به دادم رسید و ابتکار عمل را به دست گرفت و گفت: پسرم تو نان مرا خوردی و شبیه من شدی.پسرم قانع شد و دیگر سوال نپرسید، اما من به قدری شوکه و ترسیده بودم که تا مدتها آن آدم سابق نشدم.این ها صحبت های مادری است که به مشاور خانواده مراجعه کرده است و برای تربیت جنسی از او کمک خواسته است تا اگر باز هم مورد بمباران سوالات فرزندش قرار گرفت دیگر هول نکند. فرزندان ممکن است در هر سنی با دیدن فیلم یا برنامه ای یا قرار گرفتن در جمع دوستان یا شنیدن حرف های بزرگترها با چنین سوال هایی شما را شگفت زده کنند.آرامش تان را حفظ کنید، در این گزارش قرار ...
تصویرگری جدید برای کتاب قدیمی کار سختی است1402/3/9
سلیمه باباخان، تصویرگر کتابآفتاب مهتاب چه رنگه؟درباره چالش تصویرسازی این اثر گفت: تصویرگر تلاش می کند خود را در قالب متن و داستان جدید قرار دهد؛ اما گاهی متن موردنظر، یک روایت قدیمی تر از مجموعه ادبیات کهن یا فولکلور است.اینجا کار کمی سخت تر می شود؛ چون بارها آن روایت را دیگران به تصویر کشیده اند و حالا تصویرگر، هم باید روایت جدید خود را بسازد و هم به روایت اصلی پایبند باشد. سلیمه باباخان در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران ( ایبنا ) به بهانه انتخاب و نمایش تصاویر کتاب «آفتاب مهتاب چه رنگه؟» در فستیوال آسیایی محتواهای ویژه کودکان (AFCC) درباره موضوع این کتاب گفت: «آفتاب مهتاب چه رنگه؟» تازه ترین کتاب منتشرشده من است.این اثر سروده پروین دولت آبادی از شاعران ...
هیچ کس نبود که ایشان را قبول نداشته باشد/ این ها شهدای ناطق هستند1402/3/9
کتابارشد سلطنتیمجموعه خاطرات برادر آزاده و جانباز، سرهنگ پاسدار محمدرضا صدیقی، اگرچه یک اثر در حوزه تاریخ شفاهی جنگ عراق و ایران محسوب می شود، اما تلاش شده که نوع نگارش آن نیز باتوجهبه محتوای روایت ها به قلم درآید. به گزارشخبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)،کتاب «ارشد سلطنتی»، به قلم کرامت یزدانی(اشک) نویسندهشیرازی، از سوی انتشارات پیام آزادگان منتشر شده است. این کتاب مجموعه روایت هایی است از آزادگان در اردوگاه های رژیم بعث عراق که تجربیات تلخی را از سر گذراندند.آزادگان از منظر بسیاری از علاقه مندان به حوزه فرهنگ مقاومت مصداق «شهدای ناطق» هستند و خوشبختانه درباره این گروه هرسال کتاب های متعددی چاپ می شود و سال به سال نیز به فهرست آثار این حوزه افزوده می شود. در ادامه ...